خدمتگزاری در چارچوب احکام اسلام

به شیوه‏های گوناگونی می‏توان نیازهای انسان‏ها را تأمین کرد. برخی افراد و نظام‏ها، بدون در نظر گرفتن نظام اعتقادی خاص، یعنی منهای نظام فکری و اعتقادیِ الهی، می‏کوشند تا از راه تأمین خواست‏های مردم، به آن‏ها خدمت کنند، ولی آن چه در جامعه اسلامی مورد نیاز است، کمک به مردم و تأمین خواست‏های آن‏ها در چارچوب احکام الهی است. امام خمینی رحمه‏الله در این باره می‏فرمودند: «ما موظفیم حالا که جمهوری اسلامی رژیم رسمی ما شده است، همه طبق جمهوری اسلامی عمل کنیم. جمهوری اسلامی، یعنی این که رژیم به احکام اسلامی و به خواست مردم عمل کند و الان رژیم رسمی ما، جمهوری اسلام است و فقط مانده است که احکام، همه احکام اسلامی بشود. مجرد بودنِ رژیم اسلامی مقصود نیست، مقصود این است که در حکومت اسلام، اسلام و قانون حکومت کند. اشخاص برای خودشان و به فکر خودشان حکومت نکنند».

خدمت به مظلومان، رأس برنامه هاست.

با توجّه به مشکلاتی که اقشار محروم و مظلوم جامعه در زندگی متحمّل می‏شوند، حضرت امام رحمه‏الله همیشه ضرورت مقدّم داشتن اصلاح وضع آنان و رسیدگی به نیازهایشان را مورد تأکید قرار می‏دادند. این طبقه محروم، با وجود کمبودها و ناداری‏ها، همواره زحمت کشان اصلی جامعه بوده و هستند؛ چون همه سختی‏ها را با جان و دل پذیرا شده و در عین حال، از خدمت به اسلام و مسلمانان هم سرباز نمی‏زنند. در یک مورد امام خمینی رحمه‏الله می‏فرماید: «امید آن است که رسیدگی به حال مستضعفین و مستمندان کشور ـ که قسمت اعظم ملّت مظلوم را در برمی گیرد ـ در رأس برنامه‏ها قرار گیرد و در نخستین مجلس شورای اسلامی، طرح هایی جدّی در رفاه حال این طبقه محروم داده شود و از طرف دولت منتخب شما، بدون مسامحه به مورد اجرا گذاشته شود تا در پیشگاه خداوند متعال، بعضی از دیون خودتان را به این طبقه عزیز ـ که جان خود را برای اسلام و آزادی و استقلال کشور در طَبَق اخلاص گذاشته و پیروزی را برای انقلابی اسلامی به ارمغان آوردند ـ ادا کرده باشید».

صمیمی بودن با مردم

از جمله بایسته‏های یک نظامِ خدمت رسان، این است که کارگزاران آن، با توده‏های مردم مهربان و صمیمی باشند و با آن‏ها بجوشند و هرگز از ایشان دوری نکنند؛ چرا که این کار، به جهت روحی و روانی زمینه تحمّل و بردباری در مقابل مشکلات و سختی‏ها را بالا برده و آن‏ها را دل گرم می‏سازد. امام خمینی رحمه‏الله در ضمن سخنانی، معاشرت رهبران و کارگزاران اسلام را در طول تاریخ، به ویژه در صدر اسلام مورد اشاره قرار داده، از آن به عنوان الگو و سرمشق یاد می‏کنند و می‏فرمایند: «اسلام، سردارهایش هم توی مردم هستند. پیغمبر اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله سردار همه بود، بزرگ همه بود، توی مردم بود، با مردم می‏آمد می‏نشست، توی مسجد می‏نشست، مثل سایر مردم. حضرت امیر علیه‏السلام آن وقت که [حاکم بود)، مثل سایر مردم می‏آمد با مردم می‏نشست، معاشرت می‏کرد برای این که از مردم نمی‏ترسید، ظلم نکرده بود به مردم تا بترسد،... برای مردم بود [و[ مردم او را حامی خودشان می‏دانستند».

رمز عدم شکست

هنگامی بستر مناسب برای خدمت رسانی به صورت کامل در یک جامعه فراهم می‏آید که مردم و دولت، با یکدیگر همکاری کامل داشته باشند و از اهداف و سیاست‏های همدیگر پشتیبانی به عمل آورند. امام خمینی رحمه‏الله در سخنانی به مردم و دولت، در این باره چنین سفارش می‏کنند: «ملّت باید پشتیبان دولت‏ها باشد. دولتی که پشتیبان ندارد، شکست می‏خورد. همه شکست‏ها...، برای همین بود که تفاهم مابین ملّت و رژیم نبود. اگر ملّت با رژیم تفاهم داشتند، این مسائل پیش نمی‏آمد. الان شما مشغول کار خودتان بودید، ما هم مشغول کار خودمان. این مسائل روی همین زمینه پیش آمد که دولت‏ها، در مقابل ملّت می‏ایستادند و جبهه می‏گرفتند، ملّت هم در مقابل دولت همین طور بود.... اما اگر ملّت و دولت، هر دو با هم باشند، دوست باشند؛ این‏ها خودشان را خدمتگزار آن‏ها بدانند، آن‏ها خودشان را پشتیبان این‏ها بدانند [و] هر دو به هم خدمت بکنند، یک هم چو ملّت و دولتی، هیچ وقت شکست نخواهد خورد».

حفظ نظام اسلامی

از دید امام خمینی رحمه‏الله ، یکی از بزرگ‏ترین تکالیف و خدمات، حفظ نظام جمهوری اسلامی است که در سایه آن، احکام الهی به اجرا در می‏آید و در نتیجه آن، روند خدمت رسانی به تمام اقشار، صورت بسیار مناسبی پیدا می‏کند. امام رحمه‏الله معتقد بودند پشتیبانی و خدمت متقابل ملّت و دولت، موجب حفظ نظام مقدس اسلامی است. آن حضرت می‏فرمودند: «همه می‏دانید و باید بدانیم مادامی که ملّت پشتیبان مجلس و دولت و قوای مسلّح هستند، و دولت و مجلس و قوای مسلح، در خدمت ملت، به ویژه قشرهای محروم می‏باشند و جلب رضای خداوند را در این خدمت متقابل می‏نمایند، هیچ قدرتی توانایی آسیب رساندن به این نظام مقدس را ندارد و اگر خدای نخواسته یکی از این دو، یا هر دو از خدمت متقابل دست بردارند، شکست جمهوری اسلامی و اسلامِ بزرگ ـ اگر چه در دراز مدّت ـ حتمی است. بنابراین، ترک این خدمت متقابل ـ که به شکست اسلام و جمهوری اسلامی منتهی می‏شود ـ از بزرگ‏ترین گناهان کبیره است که باید از آن اجتناب شود».

هر چه خدمت کنیم، کم است.

امام خمینی رحمه‏الله ، به این علت که به طور کامل از گرفتاری‏های مردم اطلاع داشتند، همیشه به مسؤولان نظام تأکید می‏کردند که هر چه می‏توانید به این مردم خدمت کرده و به حدّ خاصّی کفایت نکنید. در یکی از سخنان امام رحمه‏الله چنین آمده است: «من به شما آقایان سفارش می‏کنم که با این که موفق بودید، باید دنبال موفق‏تری بروید. قناعت نکنید به این که ما حالا فلان کار را کردیم. ما هر چه خدمت بکنیم به این ملّت، کم خدمت کرده‏ایم؛ برای اینکه این ملّت بود که همه این گرفتاری‏ها به دست او رفع شد. دولت شاهنشاهی به دست آنها ساقط شد و هر چه ما داریم، از آن‏هاست. ما باید خدمتگزار باشیم، واقعاً خدمتگزار باشیم و هر چه خدمت بکنیم، باز کم است. ... شکر این ملّت قهرمان و مظلوم، همان شکر خداست. کسی که شکر این‏ها را به جا نیاورد، شکر خدا را به جا نیاورده است؛ برای این که این‏ها بندگان خدا هستند. این‏ها کسانی هستند که برای خدا دارند خدمت می‏کنند به این کشور و شکر، این است که ما به آنها خدمت بکنیم. هر کس در هر مقامی که هست، خدمت بکند».

خدمت‏رسانی در سخنان مقام‏معظم رهبری

خدمت به مستضعفان

مقام معظم رهبری، حضرت آیت‏اللّه‏ خامنه‏ای، ضمن تصریح به این حقیقت که الگوی انقلاب اسلامی سیره و زندگی علی علیه‏السلام است، تأکید می‏کنند باید کاری کنیم که نظام و کشور و جامعه ما، یک جامعه علوی باشد. ایشان می‏فرمایند: «اسم اسلام و اسم ولایت کافی نیست ... زبان و بازو و راه و کار، باید زبان و بازو و راه و سبک کار امیرالمؤمنین علیه‏السلام باشد. امیرالمؤمنین برای خدا و در راه خدا کار می‏کرد. به درد مردم می‏رسید، مردم را دوست می‏داشت و خدمت به آنها را وظیفه خود می‏دانست. با این که حکومت او در جهت خدمت به مستضعفان بود، به این اکتفا نمی‏کرد. شب‏ها هم تنها و به صورت فردی به کمک یکایک مستضعفان می‏رفت. این زندگی امیرالمؤمنین علیه‏السلام است، در نظام ما، هر حرکت و سیاست و قانون و تلاش، باید در خدمت مردم مستضعف و محرومی باشد که حکومت طولانی و بلند مدت طاغوت‏ها، آنها را از جهات مختلف به استضعاف و ضعف دچار کرده است. این راه ماست. این آن راهی است که امیرالمؤمنین علیه‏السلام پیمود. این آن راهی است که امام و معلم و رهبر عظیم الشأن این انقلاب، آن را از علی علیه‏السلام درس گرفت و پیش پای ما گذاشت. باید در آن راه حرکت کنیم».

تزکیه نفس، بستر خدمتگزاری

از آن جا که تزکیه‏نفس و اصلاح بیش‏تر اخلاق و رفتار، انسان را برای خدمت کردن و انجام وظیفه آماده می‏سازد، از جمله مسؤولیت‏های افراد، اعم از مسؤولان و غیر مسؤولان، توجّه به مسأله خودسازی و پاک سازی باطن است. مقام معظم رهبری، حضرت آیت‏اللّه‏ خامنه‏ای در این باره می‏فرمایند: «ما باید امروز، به سمت تغییر خودمان، به سوی الگوهایی که اسلام معیّن کرده است، پیش برویم؛ تغییر خودمان به عنوان اشخاص. ... باید خودمان را اصلاح کنیم، اخلاق خودمان را درست کنیم، خودمان را از لحاظ باطن، به خدا نزدیک کنیم. به عنوان یک فرد، مجاهدت شخصی بکنیم. آیات خدا را به دل خودمان بخوانیم و دل را به خدا نزدیک کنیم. این وظیفه ماست. این کمک خواهد کرد تا ما بتوانیم وظیفه‏ای را که در جنب مردم و در جنب جامعه داریم، به بهترین وجهی انجام بدهیم و آحاد مردم هم، منهای وظایف اجتماعی که بر عهده همه هست و هیچ کس از وظیفه اجتماعی خالی نیست، وظیفه فردی، وظیفه شخصی و اخلاقی را برای خودشان وظیفه مهمی بدانند».