توسعه و برنامه ریزی اجتماعی
همیشه جوامع به دنبال این هستند که وضع موجود خود را تکامل ببخشند و به وضع بهتری برسند واین تغییرات در جنبه های مختلف
سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و .... کاربرد دارد. فرد همواره بدنبال این است که پایگاه اجتماعی خود راارتقاء ببخشند. در یک روندی هنجارهای اجتماعی شکل می گیرد و تبدیل می شوند به آداب و رسوم و سنت ها و قواعدی که جامعه به طور خودکار اجرا می شود . ممکن است در یک فرآینددیگری هنجار به ضد هنجارتبدیل می شود . بنابراین اگر دخالتی نداشته باشیم ، این اتفاقها خودبه خود نمود بیرونی پیدا می کند و عوارض جانبی در قسمتهای دیگر جای خودش را نشان می دهد.
درنتیجه ما دونوع تغییر داریم ، یکی برنامه ریزی شده ودیگر تغییر برنامه ریزی نشده ، برای جلوگیری از عوارض این تغییرات برنامه ریزی انجام می شود ، که وظیفه برنامه ریزان اجتماعی ،مدیریت تغییرات
اجتماعی است وباید راه حل ارائه شود برای مثال برنامه ریزان توسعه منطقه ایی که به توسعه کشاورزی منطقه می پردازند بدلیل تغییرنوع شیوه ، روند زندگی در آن منطقه هم عوض می شود.
اگر برنامه ریزان اجتماعی این تغییر را مدیریت نکنند ، نهاد فرهنگی جامعه توسعه پیدامی کند ولی سازماندهی نشده است.
دو نگاه وجود دارد که یک عده اعتقاد دارند برنامه ریزی اجتماعی هدف است و نگاه دیگر برنامه ریزی اجتماعی را وسیله می داند .
دو مفهوم نگاه ما را نسبت به برنامه ریزی اجتماعی شکل می دهد:
یکی مفهوم عام و دیگری مفهوم خاص . در مفهوم عام برنامه ریز اجتماعی به همه جنبه های برنامه ریزی فرهنگی ، اداری ، اقتصادی را در یر می گیرد . مثلا ما ، در برنامه ریزی اقتصادی مجبوریم شرایط
اجتماعی آن محدوده را در نظر بگیریم . از این دیدگاه قلمرو برنامه - ریزی اجتماعی وسیع و در همه جا دخالت می کند . ودر کل می توان گفت با سیاستهای اجتماعی ، جهت زندگی مردم مشخص
می شود .
در مفهوم خاص به چند مفهوم ویژه توجه می شود آموزش وپرورش، بهداشت ، فرهنگ ، اوقات فراغت و مشارکت این موضوعات تخصصی برنامه ریزی اجتماعی می باشد واین سیاستها وآرمانها را برنامه ریزان اجتماع تعریف می کنند .
منابع:
1- حمید سهرابی / جزوه برنامه ریزی اجتماعی / سازمان برنامه وبودجه / تیر 1358.
2- محمود صدرالدین / جزوه سلسله مقالات برنامه ریزی و جامعه شناسی / سازمان برنامه وبودجه / اردیبهشت 1364
بهره وری در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته
تاکنون کسی به این سوال جواب صریح نداده است که مقدار لازم و کافی فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه و پبشرفت اقتصادی کشورها چقدر است ؟ روزگاری کشورهای صنعتی خود توسعه نیافته بودند و قطعاً گذر از مراحل مختلف توسعه آنها از طریق برنامه ها و کمکهای فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام نگرفته است . حتی برخی از محققان پا را فراتر نهاده و اعتقاد دارند که در کشورهای صنعتی ، فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی در افزایش بهره وری این کشورها ندارد.1
«سولو» اولین بار ، چنین استدلالهای متناقضی را بیان نمود . وی می گوید که «شما رشد رایانه را می‌توانید در همه جا ملاحظه کنید ، ولی داده های بهره وری چنین رشدی را از خود نشان نمی‌دهند.»2
این تناقضات از راههای مختلف توجیه می شود ، یکی اینکه چون اقتصادهای پیشرفته، اقتصادهایی هستند که در شرایط کارا عمل می کنند ، لذا معرفی فناوری اطلاعات و ارتباطات در چنین اقتصادهایی تنها می تواند یک اثر نهایی داشته باشد ، یعنی اگر چه معرفی هر واحد تولیدات و خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند بر تولید ناخالص داخلی این کشورها اثر بگذارد ، ولی این اثرات به طور چشم‌گیری فزاینده نخواهد بود.
بر خلاف تجربه کشورهای صنعتی ، فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای درحال توسعه ، می تواند یک عامل اساسی ومهم در جهت دسترسی سریع این کشورها به مراحل بالاتر توسعه باشد . از آنجائی که اقتصادهای در حال توسعه در شرایط کارا و بهینه عمل نمی کنند لذا معرفی فناوری اطلاعات و ارتباطات در چنین اقتصادهایی باعث می شود ، پتانسیلی در اختیار این اقتصادها قرار گیرد تا مراحل توسعه اقتصادی را با سرعت بیشتری طی کند . در مقاله حاضر دو استراتژی استفاده داخلی فناوری اطلاعات و ارتباطات و صادرات تولیدات و خدمات این فناوری (به عنوان منبع ارزآوری کشور) باهم مقایسه می شود که کدامیک از این دو در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها بخصوص کشورهای درحال توسعه و ایران از اهمیت بیشتری برخوردار است .
منابع :
1. کِیت گریفین, راهبردهای توسعه اقتصادی, حسین راغفر, محمدحسین هاشمی, نشر نی, 1382
2. دکتر مصطفی سلیمی‌فر, اقتصاد توسعه, انتشارات موحد, 1382
ایمان + تلاش+پشتکار +تحمل سختی ها = پیشرفت و تعالی
آنچه که امروزه به عنوان میراث فرهنگ و تمدن در دست ماست ( واژه هایی بس گسترده که دین و آیین و علم ودانش و فن آوری را شامل میشود ) حاصل تلاش و کوشش مردان بزرگی از تاریخ بشریت است که برای رسیدن به آن تلاشها و کوشش ها ی زیادی صرف گردیده ، سختی و مرارتهای زیادی به جان خریده شده و انسانهای زیادی قربانی گردیده اند . دین اسلام به عنوان کاملترین دین از لحظه ظهور تا کنون مسیر سختی را پیموده است . پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) و اهل بیتش در راه بسط و گسترش این دین سختی ها ، مشکلات و ناملایمات زیادی را متحمل گشتند که بر شمردن آنها کار بسیار مشکل و طاقت فرسایی است که مبحث ما گنجایش درج آنها را ندارد . و مطمئنا هر مسلمانی حداقل از گوشه ای از این مشکلات و سختیها که بر پیامبر اعظم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت و اصحاب آنها آمده است آگاه است . و صفحه صفحه تاریخ گواه این مطلب است . از روزهای اول دعوت پنهانی پیامبر تا زمان دعوت آشکار .روزهای تحریم و تبعید ، اهانت ها و بی احترامی ها به وجود مقدس پیامبر اعظم اسلام ، شکنجه و به شهادت رساندن مسلمانان و و ... و بعد از آن نیز ، مشکلات و سختی هایی که بر ائمه وارد ساختند .
این مطالب همه و همه حکایت از ایمان ، اخلاص ، ایثار و ازخودگذشتن ها ، پشتکار و عدم هراس از مشکلات و سختی ها دارد ، که باعث شد دین مقدس اسلام این خورشید تعالی بخش ، پس از طلوع از سرزمین حجاز در سراسر کره خاکی نورافشانی کرده و فروغ ایزدیش چشمان خاکیان خفته را از خواب غفلت بیدار نماید .
بله اگر نبود خون دل خوردنهای پیامبر (ص) و ائمه اطهار ، تحمل و صبر عمارها و یاسرها و بلالها و.... ،
و دیگر بزرگان دین ، نهال اسلام که امروز همچون درختی تنومند در سرتاسر گیتی ریشه دوانده است ، شکل دیگری داشت .
بله برای رسیدن به اهداف باید از مشکلات و سختی ها نهراسید . باید با اتکال به خداوند بزر گ ، با صبر و تحمل ، با پشتکار و ایثار موانع را یکی پس از دیگری کنار زد و دروازه های پیشرفت و تعالی و کمال راگشود .
باید با فروغ ایمان ، با جدیت وتلاش و با همت و عزمی راسخ با سیاهی شب های انحطاط و ابتذال مبارزه کرد و روشنی صبح های تعالی و کمال را به ارمغان آورد .
عوامل پیشرفت و تعالی همه جانبه
عواملی که ما را در مسیر پیشرفت وتعالی همه جانبه قرار می دهد عبارتند از:
هدف : هر شخصی در درجه اول اهمیت باید اهداف خود را مشخص نماید اهداف باید روشن وواضح ودست یافتنی باشند.
پشتکار: بدیهی است هر فعالیتی با مشکلاتی همراه است و آنچه برای دستیابی به هدف وحل مشکلات ضروری است داشتن اراده وعزم راسخ است .
آمادگی روبرویی با شکست : هر شکست میتواند به عنوان یک تجربه مطرح باشد و به هیچ وجه نباید مایه دلسردی ویا عقب نشینی گردد .
متکی به کشور خود بودن : ملت ایران در برابر متجاوزان با قدرت می ایستد این به خاطر جلوه ای از کرامت وعزت انسانی است و ملت زیر بار تحمیل نمی رود.
حل مشکلات به طور مداوم : هر ایرانی باید مراحل برخورد مشکلات را پیدا کند.
الف) شناسایی مشکل ب)جستجو برای یافتن مشکلات ج) پیدا نمودن راه حل های موجود
د) مورد آزمایش قراردادن هر راه حل ه)انتخاب بهترین راه حل و) اجرای راه حل انتخابی
تمایل به مشورت با کارشناسان : هر سئوالی پیش آمد باید از اهل فن پرسید .کم دانستن وزیاد گفتن ،مانند نداشتن وزیاد خرج کردن است .
سلامت فکری و روحی : هر شخص برای موفقیت باید احساس سرحالی ونشاط نماید.
مسئولیت پذیری :هر شخص مسئول عواقب هر اقدامی است واین یک واقعیت است . متاسفانه این عادت در جامعه وجود دارد که افراد ، مسئولیت هر شکستی را به دیگران نسبت می دهند و این یک خطر جدی است.
اعتماد به نفس : کسی که در هر نماز تماس خود را با قدرت لایزال الهی احساس کند و ایمان به اینکه هرگز از آن نیروی عظیم جدا نخواهد شد اعتماد وسلامت نفس و توکل وصف ناپذیری خود به خود در او تلقین خواهد شد .
تلاش برای اجرای پروژه های بلند مدت
دیدگاه مثبت: چنانچه افراد جامعه بخصوص نسل جوان دچار دیدگاه منفی گردند دیگر مجالی برای نواندیشی و فعالیت باقی نخواهد ماند.
اطلاعات فنی و خدماتی : بدون آگاهی وتخصص فنی ، در فعالیت مورد نظر و بدون داشتن اطلاعات جامع مسلما هر فرد به استقبال شکست می رود.
شجاعت: باید با شجاعت و بدون تزلزل ادامه مسیر داد و از دشمنان هراسی به دل راه نداد.
دسترسی به منابع مالی: برای اجرای یک طرح موفق دسترسی به منابع مالی از اولین قدمها محسوب می شود.
«هر کار بزرگ در آغاز محال به نظر می آید.دشوارترین همان قدم اول است »
عوامل پیشرفت و تعالی همه جانبه
فقرزدایی
عامل دیگری است که مارا در مسیر پیشرفت وتعالی همه جانبه قرار می دهد مالکیت در اسلام محترم است و دارندگی توام با عدالت اجتماعی باید یکی از اهداف عالیه جامعه اسلامی باشد ، زیرا اسلام یکی از دشمنان سرسخت فقر و بی چیزی است از این نظر اغنیا را موظف کرده است تا به فقرا ومحرومان کمک نموده وسایل معیشت واشتغال آنها را فراهم آورد . موضوع فقرزدایی در جامعه یکی از وظایف اولیه حکومت اسلامی است . اسلام انسان را از سرمایه داری ودارندگی از راه حرام به شدت منع کرده است . وقتی جامعه ای فقیر شد ذلت و فساد وتباهی در آن رشد می کند و باید مسئولین برخوردهای قاطع با ثروتهای باد آورده انجام دهند.
علم و فن آوری هسته ای
آیا این سئوال رااز خود پرسیده ایم اگر نفت کشورمان تمام شود چه می شود؟
بی شک باید به دنبال منبع درآمدهای غیر نفتی بود ، جامع نگری توام با تفکر منطقی وعمل است که می تواند کار گشا باشد. باید دولت و ملت براین باور باشند که می توانند مشکلات را با توکل به خداوند از پیش پای خود بردارند و با برداشتن قدمهای بلند قله های پیشرفت وتعالی را فتح کنند . با توجه به اینکه اگر زمینه را در جامعه بوجود آوریم جوانان ایرانی شایستگی و استعدادهای خود رانشان داده اند. جوانان ایرانی حتی بدون داشتن الگوهای مشخص هر روز یک قله را فتح می کنند . دولت باید فرصت های رشد وکمال را برای همه آحاد جامعه تدارک ببیند. حال که جامعه ما در مورد فن آوری هسته ای در ابتدای راه است باید به جهانیان تفهیم شود که ملت ایران مردمی صلح جو ومسالمت جو هستند و از مرزهای کرامت و عزت انسانی دفاع می کنند و در برنامه های دفاعی ملت ایران موضوع سلاح مطرح نیست و ما حتی برای دشمنان هم بد خواهی نمی کنیم .ملت و دولت ایران باید در مقابل بیگانگان ایستادگی کنند ما بعد از هشت سال دفاع مقدس که مظلومانه مورد تهاجم قرار گرفتیم اکنون پله های ترقی را طی می کنیم باید در مقابل بدخواهان ایستادگی کنیم و با تمام وجود فریاد سر دهیم :
انرژی هسته ای حق مسلم ماست
ما خارج از چارچوب زورگویان ایستادیم وقله های پیشرفت را طی کردیم.
بدخواهان ملت ایران اکنون دو هدف عمده را دنبال می کنند:
یکی شکستن اراده قوی ملت بخصوص جوانان ایرانی با تهاجم فرهنگی و رواج فرهنگ غرب است و دیگری جلوگیری از پیشرفت ایران در همه زمینه ها با هدف وابستگی به بیگانگان است.
نمی توان این ادعا را پذیرفت که علم وفناوری برای بعضی ها خوب و برای بعضی ها بد است چون که ممکن است در استفاده از آن منحرف شوند.
«دنیا در دستان شماست ،اگر بخواهید دنبال فرصت نباشید، خودتان فرصت بیافرینید»
عدالت از علل پیشرفت جوامع
یکی از علل پیشرفت جوامع رعایت عدالت و تحقق عدالت اقتصادی است. در باره عدالت دو موضوع تردید ناپذیر است:
?- انسان همیشه تشنه عدالت است.
?- همگان مصادیق عدالت را پذیرفته اند.
بنابراین باید مصادیق عدالت و شیوه های رسیدن به آن بررسی شود. امام علی (ع) در باره اهمیت این اصل می فرماید:عدل پایه ای است که پایداری جهان به آن بستگی دارد. امام کاظم (ع) می فرماید: اگر عدالت میان مردم اجرا شده بود همه بی نیاز بودند و فقیری نمانده بود. در جای دیگر امام علی (ع) می فرماید: همه نیکی ها در عدل نهفته است و عدالت بالاترین درجات ایمان است بدین ترتیب مردمان جز در پرتو عدل به سامانی شایسته دست نیابند. اگر هر فرد در برابر همه مردم متعهد باشد و از حریم جامعه دفاع کند و برای تعالی و شکوفایی آن بکوشد بی تردید این امور وقتی ممکن است که عدل حاکمیت یابد مردم به رعایت حقوقشان اطمینان داشته باشند و بدانند هر کس در جایگاه شایسته خویش قرار می گیرد و شایستگی و مهارت ها با اعمال نفوذ ناشایستگان نادیده گرفته نمی شود.
امام علی (ع) می فرماید: توده مردم را عدالت رام می سازد. و در جایی دیگر می فرمایند:دل مردمان گنجینه (کردار و رفتار) دولت ها است هر عدل و ظلمی به ایشان روا دارند در گنجینه ثبت شده می یابند.
کسانی که آزادی سیاسی را مساله اصلی جامعه می دانند باید نخست عدالت اجتماعی پدید آورند و تعادل و توازن اقتصادی برقرار سازند. زیرا اگر عدالت باشد هر کس بدون مزاحمت طبقات ثروتمند به حق خود می رسد و اگر انسان ها در جایگاه اجتماعی خویش قرار گیرند فاصله های طبقاتی از میان می رود.
اجرای عدالت به زمینه مناسب نیاز دارد:
?- زمینه های فرهنگی: هرانسان راه رسیدن انسان دیگر به خداوند است و راه تکامل اجتماعی و عروج معنوی انسان، یعنی به انسانهای بیشتر. تکامل آدمی راه خشنودی خدا و قرب به اوست. امام علی (ع)می فرماید: همه شما خانواده خدایید و خدای سبحان سرپرست و کفیل خانواده خود خواهدبود.
2- ظلم ستیزی: عدالت بدون ظلم ستیزی آسان است.
3- همکاری دولت و ملت: دولت ها وظیفه دارند شرایط رشد وتعالی مادی ومعنوی مردم را فراهم کنند.
سخنان مقام معظم رهبری در مورد راز و رمز پیشرفت همه جانبه ایران
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه چنین حرکتی، در مبانی فکری و روشهای دنیای غرب خدشه وارد می کند و هماورد طلبی بزرگی با استکبار جهانی است افزودند: به همین علت قدرتهای جهانی تلاش می کنند با کارشکنی سیاسی و اقتصادی مانع حرکت ملت ایران شوند اما عزم و اراده ملت راسخ است و به راه خود ادامه خواهد داد.
رهبر انقلاب اسلامی نقش عنصر جوان را در حرکت ملت به سوی پیشرفت و سعادت مادی و معنوی، تعیین کننده خواندند و تأکید کردند: همه سعی و تلاش دشمنان این است که با گرفتن ایمان و اعتماد به نفس جوانان، این نیروی مؤمن، با نشاط، با شوق، مبتکر و پرتحرک را به عنصری غیرزنده و بی تأثیر تبدیل کنند اما با همه این تلاشها و برخی ریزش ها، رویش های فراوانی در سالهای اخیر به وجود آمده و جامعه جوان کشور جامعه ای خوب، فعال، مؤمن و زنده است.
ایشان مسئولیت اعضای انجمن‌های اسلامی دانش آموزی را مضاعف برشمردند و خاطرنشان کردند: اعضای انجمن های اسلامی دانش آموزی علاوه بر مسئولیتی که به عنوان جوان در مسیر پیشرفت کشور به عهده دارند، باید با گفتار و عمل خود راهنمای جوانانی باشند که ممکن است به راه اشتباه رفته و یا در مسیر حرکت متوقف شده باشند، بنابراین باید برای ادای این مسئولیت، خود را از لحاظ اعتقادی و اخلاقی قوی کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، تحصیل، تهذیب نفس و ورزش را سه عامل اصلی موفقیت و پیشرفت جوانان برشمردند و افزودند: ارتباط با خدا، نمازِ با توجه، تعمیق بینش و اعتقادات دینی، عادت بر رفتار و خُلق نیک، احترام به پدر و مادر و اطاعت از آنان، وظیفه شناسی، تلاش علمی، تقویت نیروی خرد و فکر، حضور در کارهای جمعی برای خدمت به مردم همچون بسیج سازندگی، و ورزش و تمرین جسمی، در دوران جوانی که یکی از طلایی ترین دورانهای زندگی انسان است، علاوه بر شکل دهی هویت صحیح انسانی، ذخیره ای برای همه دوران زندگی و توشه ای ابدی برای دوران پس از مرگ و حیات واقعی خواهد بود.
رهبر انقلاب اسلامی آینده کشور را متعلق به جوانان دانستند و تأکید کردند: جوانان ایران در آینده‌ای نه چندان دور، قطعاً دنیایی عالی را که محصول تلاش امروز آنان است، تجربه خواهند کرد.
