نحوه خواندن ادبیات فارسی
تسلط بر ادبیات فارسی جز از طریق مطالعه مستمر و منظم امکان پذیر نیست . این مطالعه نباید تنها به کتابهای درس محدود شود .
برای تسلط در کتابهای فارسی از روشهای زیر استفاده کنید .
* آموختن واژه ها
* بخاطر سپردن تاریخ ادبیات
* آموختن املاء
* آموختن دستور زبان
* حفظ شعر
* ...
نحوه خواندن ادبیات فارسی
تسلط بر ادبیات فارسی جز از طریق مطالعه مستمر و منظم امکان پذیر نیست . این مطالعه نباید تنها به کتابهای درس محدود شود .
برای تسلط در کتابهای فارسی از روشهای زیر استفاده کنید .
آموختن واژه ها
برای اموختن معانی لغات بهتر است که ابتدا یک بار (یا هر چند بار که لازم است) متن درس را بخوانید و سعی کنید که معنی لغات جدید را حدس بزنید . بعد با استفاده از لیست کلمات جدید که در انتهای هر درس آورده شده اند ، صحیح بودن حدسهای خود را کنترل کنید . برای تکرار واژه ها و بخاطر سپردن معنی آنها جمله ای را که واژه در آن بکار رفته است چند بار بخوانید و در حین خواندن مفهوم واژه را در نظر داشته باشید .
همچنین بسیار مفیدتر خواهد بود اگر به همراه تکرار واژه و معنی آن ، مفهوم واژه را در ذهن خود مجسم کنید . به عنوان مثال اگر می خواهید بخاطر بسپارید که ((مقراض یعنی قیچی)) همراه با تکرار لغت و معنی آن ، یک تصویر قیچی را هم در ذهن خود مجسم کنید .
این روش را بخصوص در مورد واژه هایی بکار ببرید که بیشتر فراموش می شوند و به این ترتیب فراموشی آنها را به حداقل برسانید .
به هنگام برخورد با واژه های جدید کمی فکر کنید و ببینید که آیا واژه ای می شناسید که با واژه مورد نظر ریشه مشترک داشته باشد . اگر چنین واژه ای را بخاطر بیاورید آنگاه حدس زدن معنی واژه جدید کار ساده تری خواهد بود .
همچنین به واژه هایی که خواندن یا نوشتن آنها به هم شبیه است ولی معنای متفاوت دارند توجه خاص نشان دهید . واژه هایی مانند :
تین به معنی انجیر
طین به معنی گل
برگرداندن معنای متون قدیمی و شعرها به فارسی روان
توانایی انجام این کار مستلزم تسلط بر معانی واژه های بکار رفته در متن یا شعر است پس از دریافتن منظور و مفهوم متن یا شعر ، آن را با صدای بلند برای خود بخوانید و معنی کنید .
به هیچ عنوان معنی شعرها و متنها را ، به خصوص بصورت کامل کلمه به کلمه ، در کتاب یا دفتر خود ننویسید . تنها می توانید منظور و پیام جمله هایی را بنویسید که مشکلتر به نظر می آیند و یا مفهومی به جز آنچه که ظاهر کلمات نشان می دهد ، دارند .
بخاطر سپردن تاریخ ادبیات
شاید بهترین روش برای سازمان مطالب تاریخ ادبیات ، گروه بندی شعرا و نویسندگان بر مبنای قرنی که در آن زندگی می کرده اند و یا بر مبنای سبک کارشان باشد .
برای به خاطر سپردن تاریخ ادبیات از تدابیر یادیار نیز می توانید استفاده کنید . به عنوان مثال کتابهای ناصر خسرو عبارتند از : سفر نامه، دیوان اشعار ، خوان اخوان ، وجه دین ، زادالمسافرین ، رهایش و گشایش که از ترکیب حروف اول اسامی آنها می تواند کلمه «خرد سوزگر» را ساخت و به خاطر سپرد .
آموختن املاء
برای آموختن املاء اولین و مهمترین توصیه داشتن دقت است . در برخورد با لغات جدید کمی مکث کنید و چند لحظه ای به آنها دقت کنید اگر فکر می کنید لازم است ، یکی دو بار لغت را بنویسید . ( از روی کتاب رونویسی نکنید . به کمک حافظه تان آن را بنویسید ) بیش از 90% لغتها به همین سادگی در حافظه تان ثبت می شوند .
آموختن دستور زبان
برای آموختن دستور زبان باید به این نکته توجه کنید که آموختن این موضوع تنها حفظ کردن یک سری تعاریف نیست . بلکه باید تعریف ها و دستورها را بفهمید به مثالها توجه کنید و با تمرین آنها را در حافظه تان ثبت کنید مطالعه متن درسهای کتاب در این زمینه هم می تواند مفید باشد زیرا با مطالعه متنها با ساختار جمله ها و کاربرد انواع قواعد دستوری آشنا می شوید و یا آنچه را که آموخته اید تکرار می کنید .
یادداشت برداری از نکات دستوری نیز یک راه مفید برای آموختن آنهاست . به مثالهای زیر توجه کنید .
ملکی = اتاق ناصر ، کتاب منصور
تخصیصی = اتاق خواب ، کتاب درس
بیانی = لباس پشم ، شهر شیراز
انواع اضافه
تشبیهی = قد سرو
استعاری = دست روزگار : مرا از دامن مادر جدا کرد
اقترانی = امین به دیده احترام در او نگریست
فرزندی (نبوت) : رستم زال ، محمد زکریا
حفظ شعر
حفظ شعرهای کتابهای فارسی از جمله وظایف دانش آموزان به خصوص در دوره دبیرستان و راهنمایی می باشد . برای حفظ شعر بهترین روش ، همان روشی است که بسیاری از دانش آموزان از آن استفاده می کنند به این ترتیب که ابتدا بیت اول شعر و بعد بیت دوم آن را حفظ می کنند . سپس یک بار هر دو بیت را با هم تکرار می کنند بعد بیت سوم را حفظ می کنند و هر سه بیت را با هم تکرار می کنند به همین ترتیب بیت چهارم را حفظ می کنند و هر چهار بیت را با هم تکرار می کنند و با همین روش مرتب به تعداد بیتهای حفظ شده اضافه می کنند .
این روش بهترین راه برای حفظ کردن مطالبی است که لازم است به همان شکلی که هستند بدون تغییر به خاطر سپرده شوند . مطالبی مانند شعر ، آیات ، احادیث ، و یا سخنرانیها از آن جمله اند . در مورد این گروه از مطالب آنها را به قسمتهای کوچکتری تقسیم کنید و هر قسمت را جداگانه حفظ کنید. با حفظ کردن هر قسمت جدید قسمتهای قبلی را هم مرور کنید .
برای حفظ شعر ، خواندن آن با صدای بلند بسیار مفید تر از آهسته خواندن آن است . زیرا به این ترتیب وزن و آهنگ شعر ، به خاطر سپردن آن را ساده تر می کند می کند . هم چنین توجه به مفهوم شعر در حین حفظ آن نیز مانع فراموش کردن بعضی از بیتها و جا افتادن آنها می شود .