آیا اعتیاد به اینترنت از موانع پیشرفت و اتلاف وقت نیست؟
اعتیاد به اینترنت ایا ممکن هست ؟
آیا امکان دارد کسی به استفاده از اینترنت معتاد شود؟ پاسخ مثبت است. عنوان "اعتیاد به اینترنت" یک برداشت کلی و اصولاً به استفاده مستمر از اینترنت اطلاق میشود و امکان دارد دامنه نتایج آن به کم خوابی، به خطر افتادن موقعیت شغلی و دگرگونی در روابط خانوادگی و اجتماعی منجر شود.
مقاله‌ای که توسط کارول پوترا در مجله سایکالوژی تودی به چاپ رسیده با داستان یک دانشجوی دانشگاه به نام دان شروع میشود که سال اول را با میانگین نمرات 3 و نیم به پایان رسانیده بود. او در سال دوم مجبور شد در خوابگاه دانشگاه مشترکاً با دانشجوی دیگری زندگی کند که مدام مشغول بازی با کامپیوتر بود. نمرات او پس از مدتی به کمتر از یک و نیم رسید و دوست دخترش او را ترک کرد. زندگی دان سوژه کتاب تازه کارول پوترا با نام Caught in the Net است. او تصمیم دارد مسائل روانی معتادان به اینترنت را به مردم آموزش دهد. او میگوید رهایی از مشکلات زندگی با پناه بردن به اینترنت حل نشده و به آن باید به عنوان چاره موقتی برخورد کرد. هنگامی که یک معتاد به اینترنت در انتهای شب سرانجام دست از کامپیوتر میکشد و آن را خاموش میکند مشکلات واقعی به سراغ او میایند. در این زمان رویارویی با آنها بسیار سخت تر و آثار افسردگی عمیق تر به نظر میرسند. با سیاه شدن مانیتور تنهایی و گناه عدم توجه به اطرافیان بیشتر احساس میشود. در این هنگام شخص معتاد به اینترنت مانند معتادان به الکل برای رهایی از مشکلات مجدداً به سمت اینترنت کشیده شده و همه درها را به جز اتاقهای گفتگو بسته می‌بیند. از نشانه‌های دیگر اعتیاد فراموش کردن قرارهای ملاقات، عدم توجه به وضع ظاهری و بهداشت شخصی و بروز حالتهای عصبی در گفتگوهای دوستانه میتواند باشد. رویاها و خیالپردازی‌های شخص معتاد به نوعی با اینترنت رابطه دارند و مچ دست اغلب آنها درد میکند، دروغ میگویند، اعتیاد خود را انکار میکنند، غذا خوردن به موقع را فراموش کرده و معمولاً در مقابل کامپیوتر به خوردن میپردازند.
تقریبا 5 تا 10 درصد استفاده کنندگان از اینترنت دچار مشکل اعتیاد هستند و جای تعجب نیست که این نسبت در میان مصرف کنندگان مشروبات الکلی و قماربازان نیز دیده میشود. 2 تا 3 درصد از میان 10 درصد معتادان به اینترنت آن را به صورت غیرطبیعی و بیش از حد معمول استفاده میکنند. آنها ساعتهای طولانی از اوقات خود را به بازدید از سایتهای گوناگون و گفتگوهای بیهوده در چت روم می گذرانند. نتایج مطالعات اخیر دکتر دیویس پژوهشگر دانشگاه یورک روی گروهی از دانشجویان نشان میدهد علت اعتیاد به اینترنت در بسیاری از آنها دستیابی به راهی برای سرکوب اضطرابها و تنش های زندگی بوده است. به گفته دکتر دیویس احتمال اعتیاد به اینترنت در میان افراد منزوی و گوشه گیر و کسانی که در ارتباطات اجتماعی و بین فردی خود مشکل دارند بیش از دیگران است. دیویس در انتهای بررسیهای خود نتیجه گیری میکند اگرچه استفاده از اینترنت در دریافت اطلاعات جدید بسیار سودمند است اما از آن نباید برای فرار از مشکلات زندگی استفاده کرد.
اعتیاد به اینترنت پدیده بسیار جدیدی است و هنوز بسیاری با آن کاملاً آشنا نیستند. عده‌ای معتقدند نمی توان استفاده مستمر از اینترنت را با اعتیاد به مواد مخدر، الکل و یا حتی سیگار مقایسه کرد. روانشناسان و پزشکان کلینیک‌های درمانی کمتر از ده سال است که به مشکل اعتیاد به اینترنت توجه نشان داده‌اند و بسیاری از متخصصان هنوز در گروه بندی آن با سایر موارد اعتیاد اختلاف نظر دارند. برداشت عمومی جامعه از اعتیاد به اینترنت بر آن است که مردم با میل خود به سراغ اینترنت میروند در حالیکه اعتیاد به موارد دیگر چندان ارادی و با تصمیم قبلی نیست.
نتایج تحقیقات دانشگاه پیتسبورگ بر روی 500 استفاده کننده اینترنت نشان داده است کسانی که به اتاقهای گفتگو و بازدید از سایتهای مختلف، ایمیل و خرید از شبکه وابسته هستند علایم بالینی شبیه معتادان به الکل و یا مواد مخدر از خود نشان داده‌اند و بسیاری از آنها اگر چه از بیخوابی رنج میبرند، اما توانایی دوری از کامپیوتر را ندارند. آنها همیشه خسته به نظر میرسند و روابط آنها با اطرافیان و جامعه به حداقل رسیده و عصبی هستند. مهمترین ویژگی معتادان به اینترنت مانند دیگر موارد اعتیاد عدم قبول واقعیت وابستگی روحی به اینترنت است. آنها همواره تلاش میکنند تا اتلاف ساعتهای متمادی از عمر خود در مقابل کامپیوتر را کاملاً عادی جلوه داده و آن را توجیه کنند. اینترنت در واقع مانند الکل و قمار راه گریز از دنیای واقعی است. بیشترین اوقات معتادان در اتاقهای گفتگو و بازیهای کامپیوتری میگذرد. سایتهای خبری، خرید و ایمیل از دیگر مواردی هستند که بیشتر معتادان در آنها به وقت گذرانی مشغول هستند.
برای تشخیص معتادان اینترنت باید رفتار آنها به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. معمولاً معتادان به اینترنت کنترل زمان را از دست داده و کاملاً ارتباط خود را با دنیای خارج قطع میکنند. پسران جوان و زنان میانسال بیشترین معتادان اینترنت را تشکیل میدهند. بسیاری از جوانان تا دیر وقت از اینترنت استفاده میکنند و اگر به تحصیل اشتغال داشته باشند اغلب تکالیف درسی آنها ناتمام باقی میماند.
به عقیده برخی از روانپزشکان آثار اعتیاد به اینترنت در افرادی که در اثر رویارویی با مسائلی مانند طلاق، بیکاری، عدم توجه والدین و مشکلات مالی و حقوقی ضربه روحی خورده‌اند بیشتر به چشم میخورد. از اعتیاد به اینترنت با عنوان IAD نام برده میشود و نسبت معتادان حدود 2 تا 5 میلیون در ازا هر 50 میلیون استفاده کننده معمولی است.
مرگ یک جوان چینی در چند سال پیش پس از سه روز استفاده بی وقفه از کامپیوتر و یا ماجرای پدری که فرزند نوزاد خود را در وان حمام گذاشت و تصمیم گرفت تا پر شدن وان به سراغ ایمیل هایش برود از نمونه‌های روشن اعتیاد به اینترنت است و چنین نمونه‌هایی روانشناسان و بسیاری از مردم جهان را متوجه شیوع نابهنجاری و بیماری جدیدی کرده است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
پرفسور کیمبرلی یانگ استادیار پیشین دانشکده روانشناسی برادفورد از اولین کسانی است که استفاده بیش از حد به اینترنت را در گروه اعتیاد قرار داد. مطالعات او در سال 1994 با بررسی در رفتار بیش از 500 استفاده کننده از کامپیوتر انجام شد. او در مطالعات خود از شرکت کنندگان در بررسی میخواست به 8 سئوال جواب دهند تا او بتواند نسبت وابستگی آنان به اینترنت را تشخیص دهد. یکی از سئوالات این است: آیا پس از قطع ارتباط با اینترنت در خود نشانه‌های افسردگی، سرخوردگی و یا عصبانیت می‌بینید؟ که 3 جواب مثبت نشاندهنده اعتیاد به اینترنت بود.
یافته‌های دکتر کیمبرلی یانگ حاکی از عدم توانایی معتادان به اینترنت در مقابله با مشکلات روزمره است. او میگوید افراد خجالتی بیشتر در معرض اعتیاد قرار دارند و مسائل فردی مانند کمرویی سبب میشود تا اینگونه افراد جهت فرار از حقایق در دنیای خیالی اتاقهای گفتگو هیچگاه نگران قیافه و وضع ظاهر و محیط خانوادگی نبوده و بتوانند با مردم سراسر دنیا بدون آشکار کردن موقعیت خود ارتباط برقرار نمایند. زنان خانه دار و معمولاً دانشجویان جدید دانشگاهها در شهرهای به دور از خانواده و غریب از اولین قربانیان اعتیاد به اینترنت هستند.
درمان و کمک به معتادان اینترنت در حال حاضر در مراحل ابتدایی قرار دارد و تحقیقات کامل روشهای معالجه روان درمانی چندانی در دست نیست. تعدادی کتابچه و جزوه خود درمانی توسط انستیتوهای بهداشتی به چاپ رسیده که نمیتوانند به رفع اعتیاد کمک کنند. جای تعجب نیست اگر گفته شود تعداد بیشماری از گروههای پشتیبان کمک به معتادین خدمات خود را در اینترنت قرار داده‌اند.
همانند روشهای موجودی که در ترک اعتیاد سیگار، مواد مخدر، مشروبات الکلی و قمار به کار میرود متخصصان به قطع ناگهانی از اینترنت اعتقاد ندارند اگر چه تجویز اینگونه درمان در برخی قابل اجرا است ولی اکثر معتادان به دلایل گوناگون مانند انجام و اتمام پروژه‌های درسی دانش‌آموزان و دانشجویان و کارمندان قادر به ترک ناگهانی اینترنت نیستند.
قدم اول برای کسانی که تصمیم دارند بدون کمک روانپزشکان و روان درمانگران خود راساً به کم کردن ساعات استفاده از اینترنت اقدام کنند شناخت عمق وابستگی به اینترنت است. در این مرحله انکار اعتیاد نقش عمده‌ای در ترک آن بازی خواهد کرد. پس از آن باید به قول و قرارهای شخصی پرداخت و مدت و زمان استفاده روزانه از اینترنت را محدود و آن را جداً دنبال کرد. قدم بعدی یافتن جایگزین مناسب جهت اینترنت است. بازگشت به گذشته و مقایسه آن با حال نشان خواهد داد که کدام فعالیت خانوادگی و اجتماعی و شخصی مانند گذراندن وقت با همسر و فرزندان، دوستان، ورزش، مطالعه و خواب جای خود را با اینترنت تعویض کرده‌اند.
مقابله با مشکلاتی مانند خاطرات بد گذشته، جدایی، مسائل مالی، تنهایی، بیکاری و استرسهای ناشی از کار با روی آوردن به اینترنت و چت روم از بین نخواهند رفت. شناخت نقاط ضعف و قدرت هر شخص جهت ترک اعتیاد کاملاً به آمادگی روحی وابسته است و مراجعه به پزشک و در میان نهادن مشکلات شخصی و خانوادگی با وی کاملاً ضروری به نظر میرسد و نباید از آن غفلت کرد.
متاسفانه کتابهای مرجع فراوانی در مورد اعتیاد به اینترنت به چاپ نرسیده است. کتابهای زیر از معدودی است که اعتیاد را مورد بررسی قرار داده‌اند.
