سرمشق بودن خدمتگزاران در زهد
در جامعه اسلامی، کسانی میتوانند عهدهدار مسؤولیت باشند که از ویژهگیهایی چون بیرغبتی به دنیا، تقوا، تعهد، راستی، امین بودن و ... برخوردار باشد. در نظام اسلامی برخلاف نظامهای دیگر، پُست و مقامها فرصتی برای نیل به خواستهای شخصی نیست؛ بلکه فرصت برای کار برای مردم و کسب خشنودی خداست. مقام معظم رهبری در این مورد میفرمایند: «وقتی ما گفتیم حکومت اسلامی، چیزهایی را در زندگی و وضع عادی مردم، در نظام اجتماعی، در افکار و فرهنگ، در همه مناسبات اجتماعی، از جمله در روش و منش کارگزار حکومت اسلامی متعهد شدهایم. این حکومت اسلامی معنای خاص دارد. حکومت اسلامی، غیر از حکومت سلطنتی است، غیر از حکومت دنیایی است، غیر از حکومت طاغوتی است، غیر از سلطه بر مردم است، غیر از زندگی به صورت اغتنام شهوات است. حکومت اسلامی، یعنی کارگزارانش برای اسلام و خدا کار میکنند نه برای خود. ما باید خودمان را به معنای واقعی کلمه ... خدمتگزار مردم بدانیم.... مسؤولان کشور باید به معنای واقعی کلمه، از لحاظ زهد، یعنی بیرغبتی به زخارف دنیایی، سرمشق دیگران باشند؛ حد آن هم حدّ وَرَع است».
هم دلی و وحدت خدمتگزاران
بدون تردید یکی از عوامل بسیار مهمّ پیروزی بر مشکلات، وجود هماهنگی بین مردم و مسؤولان است. به یقین بدون وحدت و همدلی، درخت انقلاب به ثمر نمینشست و جنگ تحمیلی و انواع توطئههای دشمنان، از سر راه برداشته نمیشد. در عرصه خدمترسانی هم، وجود هماهنگی و همدلی، شرط اصلی موفقیت است. مقام معظم رهبری در این باره میفرمایند: «در جمهوری اسلامی، هم دستی و هم دلی برای مسؤولان یک اصل است. این وحدت و یکپارچگی را واقعاً یک اصل بدانیم، برای آن سرمایهگذاری کنیم و از اختلاف بگذریم. من گمان نمیکنم در طول ده سال گذشته ـ که امام عزیزمان ره) این همه بیانات حکمتآمیز ایراد کردند ـ چیزی را به اندازهی «وحدت» مورد تأکید قرار داده باشند. یکی از دو یا سه موضوعی که ایشان بیشترین تأکید را میکردند، همین مسأله وحدت دلها و وحدت زبانها و وحدت راهها و هم دستی و همگامی و هم دلی بوده است. ... مرز میان پیروزی همه جانبه ملّت ما، یا خدای ناکرده ناکامی و هدر رفتن همه زحمات گذشته، یک چیز بیش نیست و آن وحدت کلمه میان مردم است».
پرهیز از تجمّل، شرط خدمترسانی
تجملگراییِ مسؤولان، افزون بر این که فرصت خدمت به مردم را از بین میبرد، به لحاظ فرهنگی هم آحاد جامعه را به سمت اسراف سوق میدهد که این کار، با ارزشها و احکام اسلامی همخوانی ندارد. مقام معظم رهبری درضمن سخنانی، این موضوع را چنین توصیف میکنند: «سال هاست که بنده درباره زندگی تشریفاتی مکرر تذکر میدهم. این دو جنبه دارد: یک جنبه از لحاظ اصل پای بندی به تجملات و تشریفات است که این بدو دون شأن انسان والاست ... به علاوه مسرفانه است. تضییع سرمایهها، تضییع اموال و تضییع موجودیها در آن هست. این یک بُعد قضیه است که اسراف بد است. اصل تجمل، همراه با اسراف و همراه با زیادهروی است و بد است؛ لیکن جنبه دومی دارد که اهمیتش کمتر از جنبه اوّل نیست و آن، انعکاس تجمّل شما در زندگی مردم است. ... این یک درس عملی است و هر کس این را میبیند، بر او اثر میگذارد. ... اگر این روحیه تجمّل گرایی در جامعه ما رواج پیدا کند، ... بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی و اخلاقی کشور اصلاً حلّ نخواهد شد. ... هیچ وقت عدالت اجتماعی تأمین نخواهد شد. هیچ وقت روحیه برادری و الفت و انس و همدلی ... پیش نخواهد آمد».
دعا و توسل پشتوانه خدمت رسانی
از جمله امور مؤثر در روند خدمتگزاری به مردم، برقراری ارتباط معنوی با خداوند و انجام دعا و نیایش است؛ چرا که با این کار، توفیقات و عنایت بیشتر حضرت حق، شامل حال خدمت رسانها میشود و آنها انگیزه و توان افزونتری پیدا میکنند. مقام معظم رهبری، حضرت آیتاللّه خامنهای، در ضمن توصیههای به مسؤولان نظام میفرمایند: «برادران! نظام را باید بر پایه ی تقوا حفظ کرد؛ راه تقوا هم ذکر خداست. آقایان وزرا، آقایان نمایندگان، آقایان مدیران گوناگون کشور [و] مسؤولان قضایی کشور، خودشان را بینیاز از دعا و نافله و ذکر و توجه و توسّل و گریه و انابه به پروردگار ندانند؛ نگویند حالا ما که مشغول خدمت به مردم هستیم، دعا را کسی بخواند که خیلی کار ندارد! نه، اصل کار این است. اگر این نباشد آن جا بی پشتوانهایم .... دعا کنید، نافله بخوانید، ... با خدا و اولیای خدا و با ولی عصر(عج) مأنوس بشوید، با قرآن مأنوس باشید، و در آن تدبّر کنید. ... این طور میتوان این بار سنگین و این امانت استثنایی الهی را ... به منزل رساند، والاّ روسیاهی دنیا و آخرت است».
شاخصههای خدمتگزاران
در جامعه اسلامی، آن نوع از خدمت رسانی پسندیده و مورد قبول است که از اعتقاد به خدا و باور به حقانیّت اسلام ناشی شده باشد. چون در سایه چنین ویژگیهایی است که کارهای بزرگ، در شرایط سخت قابل تحقق میشود. مقام معظم رهبری در این باره میفرمایند: «باور خدای متعال به عمق جان و اعتماد به اسلام، به عنوان دین رهایی بخش و کارآمد و حقیقتِ مطلق، از جمله شاخصه هایی است که خدمتگزاران نظام اسلامی، بایستی به آن متّصف باشند. مگر میشود راه سخت حاکمیت دین اسلام را در دنیای پیچیده و پر از دشمنی امروز طی کرد، ولی به خدای متعال توکل و به اسلام اعتقاد نداشت. ... در همین دوران جنگ ... یک دولت و یک مجموعه خدمتگزاری ... آمد و با همّت، با تلاش، با ایمان و با توکل به خدا و با درآمدهای کم ... کارهای بزرگی انجام داد. ... اگر ما خدا را در نظر داشته باشیم و حقیقتاً به عنوان انجام وظیفه کار بکنیم، یقیناً لطف و تفضل و حمایت و کمکهای غیر مُحتَسب خدای متعال به ما خواهد رسید».