خداوند متعال ، در راستای هدایت و تکامل انسان برای رسیدن به درجات ایمان و ثواب‌هایی که برای او در نظر گرفته، عوامل و اسباب فراوانی را فراهم آورده است.با مطالعه و بررسی آیات الهی، به عوامل و اسباب پیشرفت انسان می‌توان پی برد. در این جا به بررسی برخی از آن ها می پردازیم.
1ـ انذار
انذار، به معنای «بیم دادن» و «برحذر داشتن» است. در بسیاری از آیات قرآن، به طور مستقیم و غیر مستقیم، از سلاح انذار برای جلوگیری انسان از ارتکاب جرم و گناه به ویژه کفر و شرک استفاده شده است.
و کسانی که کفر ورزیدند و نشانه‌های ما را دروغ انگاشتند، آنانند که اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود.
«آیه‌ی 39 سوره‌ی بقره»
آری، کسی که بدی کسب کند و گناهش او را فرا گیرد، پس چنین کسانی اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود.« آیه‌ی 81 سوره‌ی بقره»
هم‌چنین در بعضی از آیات، نسبت به پیروی از شیطان و دسیسه‌های وی که در گناه کردن متجلی می‌شود،انذار شده است؛ زیرا پیامد آن، چیزی جز افسوس و کیفر نیست.
…و از گام‌های شیطان پیروی مکنید؛ که او دشمن آشکار شماست.« آیه‌ی 167 سوره‌ی بقره»
چرا شیطان، دشمن آشکار آدمی است؟ پاسخ آن در آیه‌ی 168 سوره‌ی بقره این‌گونه اظهار شده است:
او شما را فقط به بدی و زشتی فرمان می‌دهد و وا می‌دارد تا به خداوند چیزی را که نمی‌دانید، نسبت دهید.
2ـ سپاس‌گذاری از نعمت دهنده و پرستش او در بسیاری از آیات الهی، به نعمت‌هایی که خداوند متعال به انسان عنایت فرموده، اشاره شده است تا روحیه سپاس‌گزاری ازنعمت دهنده در وی ایجاد گردد و از این رهگذر، خداپرست شود.
ای مردم! پروردگارتان را پرستش کنید؛ که شما و کسانی را که پیش از شما بوده‌اند، آفریده است، باشد که به تقوا گرایید. همان خدایی که زمین را برای شما فرش گسترده و آسمان را بنایی افراشته قرار داد و از آسمان، آبی فرود آورد و از رهگذر آن، میوه‌ها را خارج ساخت. پس برای خدا، همتایانی قرار ندهید، در حالی که خود می‌دانید.« آیه‌ی21و22 سوره‌ی بقره »
چگونه خدا را منکر هستید؟ با آن‌که مردگانی بودید و شما را زنده کرد. باز شما را می‌میراند و باز زنده می‌کند و آن‌گاه به سوی او باز گردانده می‌شوید. اوست آن کسی که آن‌چه در زمین است، همه را برای شما آفرید. سپس به آفرینش آسمان پرداخت.« آیات 28و29 سوره‌ی بقره»
3ـ تبشیر (بشارت دادن)
از جمله عواملی که در پیشرفت و هدایت آدمی تأثیر به سزایی دارد، بشارت‌هایی است که خدای عزیز در قبال عقاید و کارهای صالح، به انسان داده است. در بسیاری از آیات الهی به این موضوع پرداخته شده است.
و به کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، مژده ده که آنان را باغ‌هایی خواهد بودکه از زیر درختان آن، جویبارها روان است. هرگاه میوه‌ای از آن باغ‌ها روزیِ ایشان شود، گویند: این همان است که پیش از این روزی ما بوده است. مانند آن نعمت‌ها برای آنان آورده شود و در آن‌جا همسرانی پاکیزه خواهند داشت و در آن‌جا، جاودانه خواهند بود.« آیه‌ی 25 سوره‌ی بقره »
و برای رسیدن به آمرزش پروردگار خود و بهشتی که نهایتش به قدر آسمان‌ها و زمین است و برای پرهیزکاران آماده شده، بشتابید. [پرهیزکاران] همان‌ها هستند که در فراخی و تنگی، انفاق می‌کنند و خشم خود را فرو می‌برند و از مردم در می‌گذرند… و آنان که چون کار زشتی کنند یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد می‌آورند و برای گناهانشان آمرزش می‌طلبند… پاداش آنان آمرزش پروردگارشان و بوستان‌هایی است که از زیر درختان آن، جویبارها روان است. جاودانه در آن بمانند و پاداش اهل عمل چه نیکو است.«آیه‌های 132 تا136 آل عمران»
4ـ گذشت و بخشش
به هرحال، بیشتر انسانها دچار خطا و لغزش و جرم و معصیت می‌شوند. برای آن که ارتباط میان مخلوق و خالق، با جسارت و بی‌ادبی و هتک حرمت الهی ـ‌‌که در گناه کردن متجلی می‌شود‌‌ـ قطع نگردد، غفوریت، غفّاریت، توّابیت و رحمت خاص الهی مطرح شده است. در این صورت، رشته‌ای که میان عبد و معبود است و با ارتکاب گناه از هم گسسته شده، دوباره به هم می‌پیوندد و حتی به عوض جرم و گناه، حسنه و ثواب در نامه‌ی اعمال فرد خطاکار، نوشته می‌شود. در پاره‌ای ازآیات قرآنی که فراوان نیز هست، به این نکته‌ی مهم پرداخته شده است. در آیه‌های 63 تا 76 سوره‌ی فرقان درباره‌ی ویژگی‌های بندگان خدا و معامله‌ی خداوند با آنان، سخن به میان آمده که بسیار جالب است.
مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته کند که در این صورت، خداوند بدی‌هایشان را به نیکی‌ها تبدیل می‌کند و خداوند همواره آمرزنده‌ی مهربان است. هرکس توبه کند و کار شایسته انجام دهد، به سوی خدا باز می‌گردد (و پاداش خود را از او می‌گیرد).« آیه‌ی 70 و71 سوره‌ی فرقان »
منبع : مجله بشارت / نشریه قرآنی ویژه جوانان
هر زمان که شان رفیع علم و معرفت محفوظ مانده و عالمان و محققان با احترام و تکریم مواجه بوده‌اند بشر گام های بلندی در تعالی و کمال مادی و معنوی برداشته است و بالعکس در هر دوره که علم و عالم مغضوب و منفور بوده‌اند، آن دوره‌ها در تاریخ بشر، تاریک بوده و بشریت در زندان جهل و غفلت خود محبوس مانده است .
اگر فطرت بشر که رمز تداوم حقیقت جویی و تلاش برای کشف حقایق است نبود، انسان در اسارت جهل باقی می‌ماند و راه های سعادت بشر مفتوح نمی‌شد.
خصلت علت جویی و سوال کردن تا ابد همراه بشر خواهد بود چرا که در غیر این صورت، کمال و پیشرفتی حاصل نخواهد شداین هم از عجایب عصر ماست که برخی قدرت‌های بزرگ نمی‌خواهند شاهد پیشرفت ملت‌های دیگر باشند و با هزار بهانه، تهمت و فشار سیاسی و اقتصادی، مانع توسعه علمی دیگران می‌شوند، همه این ها ناشی‌از دوری آنان از ارزشهای انسانی و اخلاقی و مکتب انبیاء الهی است. آنان برای خدمت به بشریت
