استقامت و پایداری در تعلیم و تربیت

آیا تاکنون از خود پرسیده اید که هر چند همگان دوست دارند دانشمند شوند، چرا موفقیت نصیب همه نمی شود؟برای یافتن پاسخ این سؤ ال باید شرح زندگانی دانشمندان بزرگ گذشته و حال را مطالعه کنیم تا بدانیم آنان چه خصوصیاتی داشته اند و دانشمند شدن چه شرائطی دارد.

کسی می تواند دانشمند شود که عاشق و دوستدار واقعی دانائی باشد... همانطوری که زنبور عسل به هر گلی که میرسد از آن اندکی شهد می گیرد دانشمند نیز هر دم در حال تحقیق و تجربه در پدیده های عالم است او هر آنچه را که می یابد بدرستی و دقت یادداشت و ضبط می کند، راه تحقیق طولانی و ناهموار است .دانشمند این راه را با صبر و حوصله و پشتکار طی می کند، البته گاهی ممکن است خسته شود اما هیچگاه ماءیوس نمی شود، دانشمند کنجکاو است و تشنه علم .او به مطالعه علاقه بسیار دارد، با نظم بخشیدن به زندگی در وقت خود صرفه جوئی می کند.

در شرح حال یک دانشمند گیاه شناس سوئدی به نام ((ینه )) که در حدود دوست و پنجاه سال پیش زندگی می کرده آمده است که برای تحقیق و مطالعه طبیعت تنها و پیاده به راه افتاد و فقط با یک جامه دان کوچک و مختصر لباس و یک ذره بین و مقداری کاغذ حرکت کرد، او هفت هزار کیلومتر راه پیمود و در این سفر دراز با مشکلات عجیبی روبرو شد اما عشق به تحصیل علم او را در این راه پیش می برد.

یکی دیگر از دانشمندان علوم اسلامی به نام آقا نجفی قوچانی که در حدود یکصد سال پیش در نجف اشرف درس می خواند در شرح حال خود نوشته است : یک شب که از درس به خانه برگشتم غذا را روی شعله آتش گذاشتم تا شامی بپزم و خود مشغول نوشتن شدم وقتی کارم تمام شد سرم را از روی دفتر و کتاب بلند کردم و برخاستم تا غذائی بخورم و بخوابم ناگاه متوجه شدم آفتاب از پنجره به درون حجره افتاده و غذا سوخته و چراغ خوراک پزی خاموش شده و من متوجه گذشت زمان نشده و هیچ احساس خستگی نکرده ام .

دانشمندان حقیقی هیچگاه علم را وسیله رسیدن به جاه و جلال و مقام و ثروت نمی کنند، علم صورت زیبای خود را به کسی که آن را برای ثروت دنیا دوست داشته باشد نشان نمی دهد دانشمند هرگز خود را از نظر ثروت و دارائی با مال اندوزان و سرمایه داران مقایسه نمی کند و از نداشتن مال و ثروت افسوس نمی خورد.

حقیقت این است که او از دست یافتن به علم و دانش به اندازه ای لذت می برد که حاضر نیست یک ساعت از عمر خود را با تمام عمر ثروتمندان مرفه عوض کند.(103)

هزار کوه گرت سد ره شوند برو

هزار ره گرت از پا درافکنند به است

(پروین )

در قابوس نامه گوید: بدان ای پسر که بزرگوارترین علم ، علم دین است .پس ‍ تا توانی گرد علم دین گرد تا دین و دنیا به دست آری و اگر طالب علم باشی پرهیزگار، قانع باش و علم دوست و دنیا دشمن و بردبار و دیرخواب و زودخیز و حریص به کتابت و درس و متجسس اسرار و عالم دوست و در آموختن حریص و حق شناس استاد خود و اندخته تو باید کتاب و قلم و قلمدان و این چیزها باشد کم سخن و دوراندیش باش که هر طالب علمی که این سیرت باشد زود یگانه روزگار گردد.(104)