اثربخشی آموزش در سازمانهای صنعتی وتولیدی
چکیده
ضرورت طراحی و اجرای آموزشهای حین کار در سازمانهای صنعتی و تولیدی به صورت یک امر طبیعی درآمده و همگان بر آن اتفاق نظر دارند منتها در طراحی واجرای آموزشها آنچه دارای اهمیت فوق العاده است ارزیابی اثربخشی این نوع آموزشها است که بتوان از نتایج بدست آمده آموزشهای تکمیلی و جهت داری را طراحی کرد. معمولا ارزیابی کمی از آموزشها کار زیاد مشکلی نیست بلکه ارزیابی کیفی و به تعبیری تعیین اثربخشی آموزشها کار دشواری است که اگر بتوان این فرایند را عملی ساخت آموزشها به ایجاد مهارتهای موردنیاز کارکنان و سازمانها منجر خواهدشد. براین اساس و با توجه به اهمیت ارزیابی اثربخشی آموزشها در این مقاله سعی بر آن است که مفهوم ارزیابی آموزش ، اثربخشی ، ارزیابی اثربخشی آموزش ، فرایند و شاخصهای ارزیابی اثربخشی آموزش تبیین گردد. http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM
از ارزیابی آموزش تعابیر مختلفی شده است . هدف ارزیابی ، مانند نظارت ، گردآوری اطلاعات برای بهبود فرایند برنامه ریزی است . باید توجه داشت که ارزیابی فقطیکبار پس از اجرای برنامه آموزشی انجام نمی پذیرد بلکه درتمام طول اجرای برنامه به طور مستمر ارزیابی باید انجام گیرد تا تطبیق عملکرد را با هدف برنامه میسرسازد. (1) ارزشیابی به عنوان جریانی تلقی می شود که داده ها و اطلاعات لازم برای تصمیم گیری فراهم می شود. ارزشیابی به عنوان فعالیتی مشتمل بر توصیف و قضاوت است . تعریفی که از جامعیت بیشتری برخوردار است و بیشتر عناصر موردبحث را شامل می شود تعریف بی بای (BEEBY) است . وی معتقد است ارزشیابی یعنی جمع آوری و تفسیر نظامدار شواهدی است که به قضاوت ارزشی با عنایت به عملی که رخ می دهد، منجر می شود (2) این تعریف شامل چهار عنصر اساسی به شرح مدل شماره 1 است .
http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM
مدل شماره 1: عناصر مفهوم ارزشیابی آموزش
مفهوم اثربخشی در مدیریت با تعبیر میزان موفقیت نتایج حاصل از کار باید مهمترین هدف یک مدیر باشد. بازدهی کار یک مدیر نیز باید ازطریق صادره های مدیریت سنجیده شود نه میزان وارده ها یعنی موفقیت های کاری او، نه مجموعه کارهایی که به وی محول می شود یا در روز انجام می دهد. اثربخشی چیزی است که مدیر از راه اعمال صحیح مدیریت به دست می آورد و به صورت بازده کار ارائه می کند. تعریف صحیح اثربخشی عبارت است از میزان موفقیت مدیر در زمینه بازدهی ونتایج کاری است که به او محول شده است . (3) به طوری کلی مفهوم اثربخشی را می توان در الگوی شماره 2 نشان داد.
http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM
درمورد مفهوم ارزیابی اثربخشی آموزش تعریف جامع و مشخصی وجود ندارد و این بخاطر این است که فرایند دستیابی به آن کار دشواری است . ارزیابی اثربخشی آموزش یعنی اینکه تاحدودی تعیین کنیم آموزشهای انجام شده تاچه حد منجر به ایجاد مهارتهای موردنیاز سازمان به صورت عملی و کاربردی شده است .ارزیابی اثربخشی آموزش یعنی :
تعیین میزان تحقق اهداف آموزشی ;
تعیین نتایج قابل مشاهده از کارآموزان در اثر آموزشهای اجرا شده ;
تعیین میزان انطباق رفتار کارآموزان با انتظارات نقش سازمانی ;
تعیین میزان درست انجام دادن کار که موردنظر آموزش بوده است ;
تعیین میزان توانائیهای ایجادشده در اثر آموزشها برای دستیابی به هدفها;
تعیین میزان ارزش افزوده به عنوان کیفیت و آن میزان ارزشی است که با نظام آموزشی افزوده می شود و میزانی که وضع کنونی فراگیران و کارآموزان ازنظر دانش ،نگرش و مهارتهای عملی را بتوان به هر طریق به نظام آموزشی نسبت داد کیفیت ارزش افزوده به شمار می آید.(4)
باتوجه به مباحث مذکور درخصوص ارزیابی اثربخشی آموزش بایستی گفت که اثربخشی آموزش ازطریق بررسی کارایی درونی و برونی نظام آموزش سازمانی تعیین می گردد. یعنی اگر بتوانیم کارایی درونی و برونی سیستم آموزش سازمانها را اصلاح کنیم تقریبا اثربخشی آموزش تضمین می شود. به طورکلی مفهوم اثربخشی آموزش را می توان در الگوی شماره 3 نشان داد.
http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM
الگوی شماره 3: مفهوم اثربخشی آموزش
همانگونه که آموزش یک فرایند نظام مدار است به تبع آن ارزیابی اثربخشی نیز یک فرایند نظام مدار است یعنی پیاده سازی ارزیابی اثربخشی آموزش تنها در یک مرحله انجام نمی گیرد بلکه از زمانی که فکر هر فعالیت آموزشی به وجود می آید ارزیابی اثربخشی آموزش نیز شروع و به همراه مراحل بعدی آموزش ادامه می یابد.بنابراین ، فرایند ارزیابی اثربخشی آموزش را می توان شامل مولفه های زیر دانست :
الف : ارزیابی اثربخشی درون داد آموزش ;
ب : ارزیابی اثربخشی فرایند آموزش ;
ج : ارزیابی اثربخشی عملکرد و نتیجه آموزش ;
الف : ارزیابی اثربخشی درون داد
در این مرحله هدف اصلی این است که اطلاعات و داده های موردنیاز برای تدوین برنامه آموزشی به خوبی فراهم شود. وظیفه اساسی ارزیابی اثربخشی آموزش دراین مرحله آن است که اطلاعات لازم و قابل اعتماد را برای برنامه ریزان فراهم سازند.(5) اگر اثربخشی درون دادهای آموزشی به خوبی ارزیابی شود بخشی از فرایندارزیابی اثربخشی تحقق می یابد و کار ارزیابی را در مراحل بعدی راحت تر و نتایج مطلوب آموزش تا حدودی تضمین می گردد. در این مرحله ، عناصر و مولفه هایی که بایستی موردارزیابی قرارگیرد تا در راستای اثربخشی کردن درون دادهای آموزشی حرکت شده عبارتند از:
1 - ارزیابی فرایند هدف گذاری آموزشی : هدف گذاری آموزشی اولین قدم در برگزاری آموزشهای فنی و غیرفنی است و درصورتی که این فرایند خوب پیاده سازی شودآموزشها اثربخشی خواهدشد. یکی از دلایلی که آموزشها در سازمانهای عملیاتی کارآمدی مناسبی ندارد مربوط به هدف گذاری نامناسب است . منظور از ارزیابی هدف گذاری آموزشی این است که این فرایند خوب پیاده سازی شود و دائما کنترل و مراقبتهای لازم برای تدوین هدفهای مناسب آموزشی به عمل آید. به طورکلی برای اینکه اثربخشی آموزش در بعد هدف گذاری حاصل شود الگوهای شماره 4 که فرایند هدف گذاری آموزشی است بیان می شود.
http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM
الگوی شماره 4: فرایند هدف گذاری آموزش
همان طوری که در الگوی شماره 4 نشان داده شده ازطریق ایجاد بانک اطلاعاتی و به وجود آوردن خمیرمایه هدف گذاری آموزشی که در آن عوامل مختلف سازمانی دخیل باشند می توان بخشی از اثربخشی آموزش را تحقق داد.
2 - ارزیابی فرایند نیازهای آموزشی : پس از هدف گذاری برآورد نیازهای آموزشی و ارزیابی مناسب از آن از اهمیت زیادی برخوردار است . برآورد درست نیاز آموزشی یعنی تضمین اثربخشی آموزش و این بخاطر این است که وقتی آموزشها در راستای نیاز داخلی سازمان و کارکنان نباشد به جای اثربخشی اتلاف وقت است . شناسایی نیازها تحلیلی است که دو وضعیت قطبی در کجا هستم (وضعیت موجود) و در کجا باید باشیم (وضعیت مطلوب ) را موردشناسایی قرار می دهد. (6) برای اینکه ازطریق برآورد نیازهای آموزشی اثربخشی قسمتی از آموزشها تحقق یابد بهتر است در برآورد نیازهای آموزشی فرایندی که در الگوی شماره 5 نشان داده می شودپیاده سازی گردد. http://WWW.MAVANE.PARSIBLOG.COM