سفری در جستجوی دین
زید بن عمرو (کسی بود که ترک بت پرستی کرد) به قصد جستجوی دین صحیح بسوی شام حرکت کرد و با یکی از علمای یهود ملاقات کرده از دین او سؤ ال کرده گفت : می خواهم به دین شما ایمان بیاورم و از آن پیروی کنم پس مرا از آن دین خبر بده .عالم گفت : به دین ما نمی توانی وارد شوی مگر اینکه بهره خود را از غضب خداوند دریابی .
زید گفت : من از غضب خداوند فرار می کنم و تا بتوانم آن را نمی پذیرم .آیا دین دیگری سراغ داری که چنین نباشد.آن عالم گفت : آن فقط دین حنیف است ، زید گفت : دین حنیف کدام است ؟ جواب داد دین ابراهیم خلیل است ، زید از او جدا شده رفت نزد عالمی از علماء نصارا همان سؤالی که از عالم یهود کرده بود تکرار کرد عالم نصارا گفت : تو نمی توانی به دین ما وارد شوی مگر اینکه سهم خود را از لعنت خدا بپذیری .
زید گفت : من نه لعنت خدا و نه غضب خدا را نمی پذیرم مرا به دین دیگری که این ها را نداشته باشد راهنمائی کن .
عالم نصارا گفت چنین دینی نیست جز دین حنیف ، زید پرسید دین حنیف کدام است ؟گفت : دین حضرت ابراهیم خلیل .
زید او را ترک کرده حرکت کرد و رفت و راضی شد به همان دینی که این دو عالم گواهی به آن دادند پس دست خود را بسوی آسمان برداشت عرض کرد: اللهم این علی دین ابراهیم (95)
مقایسه مرکب قلم عالم با خون شهید
نه تنها وزن و قدر اعمال عالم با عبادات عابد در میزان عدل قیامت یکسان نیست بلکه از احادیث برمی آید که این تفاوت بین علماء و شهداء نیز وجود دارد و روایات برتری عمل عالم را نسبت به فداکاری شهید با تعبیری بسیار لطیف بیان نموده است .
عالم و مجاهد هر دو خدمتگذار شرع مقدسند و هدفشان اعلاء کلمه توحید و حق و گسترش پاکی و فضیلت است با این تفاوت که عالم در جبهه درون می جنگد و با شکر و کفر مبارزه می کند و مجاهد در جبهه برون می جنگد و با مشرکین و کفار نبرد می نماید.
عالم و مجاهد هر دو برای سعادت انسانها تلاش می کنند.عالم می کوشد تا ضلالت و گمراهی و انحراف را براندازد، بیماریهای اعتقادی و اخلاقی را درمان نماید مردم را مؤمن بار آورد، و پیوند دوستی و برادری را بین آنان استوار نماید.
مجاهد می کوشد تا گمراه و منحرف را از میان بردارد افراد معاند و غیر قابل اصلاح را که عضو فاسد اجتماعند از پیکر جامعه قطع نماید و مردم را از شر آنان رهائی بخشد، وسیله کار عالم قلم و زبان است و وسیله کار مجاهد سلاح گرم و سرد.
عن علی علیه السلام قال : ((السیف فاتق والدین اتق فالدین یاءمر بالمعروف و السیف ینهی عن المنکر)).
علی علیه السلام فرمود: شمشیر عامل انفصال و جدائی است و دین عامل اتصال و پیوستگی پس دین امر بمعروف می نماید و شمشیر نهی از منکر.(89)
عالم با مرکبی که در نیش قلم دارد می جنگد مطالب استدلالی خود را در صفحات اوراق می نویسد و دشمن را با منطق علمی شکست می دهد و مجاهد با خونی که در عروقش می گردد صفحه میدان جنگ را رنگین می کند و دشمن متجاوز را در هم میشکند.
روز جزا این دو سلاح گرانقدر را با هم می سنجند تا آنکه قدر و وزنش بیشتر است معلوم شود.
قال ابوعبدالله علیه السلام : ((اذا کان یوم القیامة جمع الله عز و جل الناس فی صعید واحد و وضعت الموازین فتوزن دماء الشهداء مع مداد العلماء فیرجح مداد العلماء علی دماء الشهداء)).(90)
امام صادق علیه السلام فرمود: چون روز قیامت فرا رسد خداوند عز و جل خلق اولین و آخرین را در یک سرزمینی گرد می آورد، ترازوها برقرار می گردد خون شهیدان با مرکب قلم علما سنجیده می شود و این نتیجه بدست می آید که مداد علما از خون شهیدان سنگین تر است .(91)
قال علی علیه السلام فی مدح من اثنی علیهم : ((هجم بهم العلم علی حقایق الایمان و باشروا ارواح الیقین فاستسهلوا ما استوعر المشرفون و انسوا بما استوحش منه الجاهلون و صحبوا الدنیا بابدان ارواحها معلقة بالمحل الاعلی اولئک خلفاء الله فی ارضه و الدعاة الی دینه آه آه شوقا الی رؤ یتها)).
حضرت علی علیه السلام در مدح جماعتی فرماید: از پی هم می آیند کسانی که ایشان را علم و آگاهی بحقایق ایمان و ادراک معارج یقین است و آسان گرفتند آنچه را دنیاپرستان مشکل شمردند و ماءنوس شدند آنچه را که جاهلان وحشت داشتند از آن و مصاحبت کردند در دنیا با بدنامها ولی ارواحشان از علایق دنیا جسته و رها گشته و با ملکوت خدا پیوسته بودند ایشانند خلیفه های خدا در زمین و دعوت کنندگان مردم بسوی دین خدا آه آه چه بسیار شوق دارم دیدار ایشان را.(92)
((لا یستفز خدع الدنیا العالم . العالم لا یدحش عند البلاء الحازم )).
مرد دانا را خدعه و مکر دنیا فریب ندهد و از بلا و گرفتاریها وحشت نکند.(93)
((یستدل علی علم الرجل بقلة کلامه و علی مروته بجزیل انعامه )).
قلت کلام و پرحرف نبودن علامت دانش مرد و عطا و بخشش علامت مروت مرد است .(94)
چگونگی برطرف شدن موانع کرسی درس حضرت صادق
وقتی حضرت صادق علیه السلام در حیره بود ابی العباس خلیفه مردم را منع می کرد که به خدمت آن حضرت برسند و مسائل شرعی خود را سؤ ال کنند مردی حیله ای کرد و لباس روستائی بر تن نموده و مقداری خیار با خود حمل کرده و ندا می کرد که خیار می فروشم و بدین وسیله رسید به خدمت امام و مسئله ای راجع به طلاق سؤال کرد و بیرون آمد و این کار را سه مرتبه تکرار کرد و در هر مرتبه مسئله ای را می پرسید.(77)
منصور دوانیقی چندین مرتبه خواست امام صادق علیه السلام را شهید کند ولی در هر مرتبه چون امام را می دید هیبت و شکوه امام مانع می شد تا اینکه مانع از ملاقات مردم با آن حضرت شد و از این جهت مردم در شدت مضیقه و سختی قرار گرفتند چون مسائلی در نکاح و طلاق پیش می آمد که مردم حکم آن را نمی دانستند و چه بسا زن و شوهری بدون جهت همدیگر را ترک کرده و از یکدیگر جدا می شدند تا اینکه خداوند به دل منصور انداخت که روزی به حضرت صادق عرض کرد میل دارم چیزی که در نزد تو است و کسی آن را ندارد به من تحفه و هدیه کنی ، حضرت ((مخصرة )) چیزی که مانند تازیانه یا تکه ای چوب بود و رسول خدا آن را به دست خود می گرفت و طول آن یک ذراع بود برای منصور فرستاد منصور خوشحال شد و گفت جزای تو جز این نیست که آزادانه علم خود را در میان مردم و شیعیانت آشکار سازی و دیگر کسی متعرض تو نخواهد شد ولی در شهری که من هستم نباشی پس علم حضرت صادق علیه السلام آشکار شد.(78)
علوم قرآن در نظر دیگران
دینورت دانشمند اروپائی می گوید: واجب است اعتراف کنم که علوم طبیعی و فلکی و فلسفه و ریاضیات که در اروپا اوج گرفت عموما از قرآن اقتباس شده است بلکه اروپا شهری برای اسلام است .
(ریاضیات از قرآن اقتباس نشده بلکه در قرآن انسان را دعوت به تفکر در ریاضیات و غیره نموده است ).(70)
رودویل نویسنده انگلیسی می گوید: اروپا باید فراموش نکند که مدیون قرآن محمدی است زیرا قرآن بود که آفتاب علم و دانش را در اروپا طلوع داد(71)
گوته شاعر و نویسنده بزرگ آلمانی گوید... سالیان دراز کشیشان از خدا بی خبر ما را از پی بردن به حقایق قرآن مقدس و عظمت آورنده آن دور نگه داشته اند اما هر قدر که ما قدم در جاده علم و دانش به پیش گذارده و پرده های جهل و تعصب نابجا را دریده ایم عظمت احکام مقدس اسلام که قرآن مجموعه آن است بهت و حیرت عجیبی در ما ایجاد نموده است و عنقریب است که این کتاب توصیف ناپذیر عالم را بخود جلب نموده و تاءثیر عمیقی در علم و دانش جهان نموده و بالنتیجه جهانمدار گردد.(72)
((و فی الخبر: من اراد العلم فلیثور بالقرآن )).
در روایت است هر کس طالب علم است قرآن را کنکاش کند و هر چه می خواهد در قرآن جستجو کند.(73)علم بدون معرفت بی فایده است
محمد بن حسن صفار در ((بصائر الدرجات )) معنعن نقل کرده از محمد بن فلان واقفی که گفت : مرا پسرعموئی بود به نام حسن ابن عبدالله زاهد و اعبد اهل زمانش بود و سلطان به دیدنش می رفت ولی او با سلطان با سخنان خشن برخورد می کرد و سلطان را با تندی موعظه می کرد و سلطان نیز به خاطر صلاح و تقوای او تحمل می کرد و چیزی نمی گفت : تا اینکه روزی در مسجد در خدمت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام بود حضرت به او فرمود: من از کارهای تو خوشم می آید و رفتار تو مرا خوشنود می کند جز اینکه ترا معرفت نیست برو معرفت طلب کن .عرض کرد: ای پسر پیغمبر معرفت چیست ؟ فرمود برو تفقه کن دانش بیاموز و حدیث یاد بگیر.
عرض کرد از چه کسی یاد بگیرم فرمود: از مالک بن انس و از فقهای اهل مدینه ولی هر حدیثی یاد گرفتی آن را به من عرضه کن .پس او رفت و با آن علما سخن گفت سپس آمد حدیثها را برای حضرت خواند حضرت همه آنها را دور انداخت و فرمود: برو معرفت یاد بگیر پس او حضرت را رها نکرده عرض کرد فدایت شوم من در پیشگاه خدا بر تو احتجاج خواهم کرد پس مرا به معرفت هدایت کن حضرت فرمود پس از پیامبر خلافت با امیرالمؤمنین علیه السلام و پس از آن با امام حسن و امام حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و چون به خودش رسید ساکت شد.
عرض کرد: اکنون امام کیست ؟ فرمود: اگر بگویم قبول می کنی ؟عرض کرد بلی ، فرمود آن منم عرض کرد: به چه دلیل ؟ فرمود برو نزد آن درخت و بگو موسی بن جعفر به تو می گوید بیا نزد من می گوید رفتم تا گفتم دیدم زمین را شکافت تا آمد نزد حضرت ایستاد پس حضرت اشاره ای فرمود دوباره به جای خود برگشت پس آن مرد اقرار کرد به حضرت (و شیعه شد) و پس از آن سکوت اختیار کرد و دیگر کسی او را ندید که سخن بگوید و پیش از این خوابهای نیکو می دید و دیگر آن خوابها را هم ندید یک روز حضرت صادق را مانند رؤیا دید و شکایت کرد از اینکه دیگر خواب نمی بیند حضرت فرمود:
مؤمن چون ایمانش راسخ شد رؤیا از او برطرف می شود.فائده نشستن پای موعظه عالم
در کتاب ((کبریت احمر ص 48)) نوشته است : امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده است :
سبقت می گیرند برای رفتن به بهشت جماعتی که نماز و روزه آنها از همه کس بیشتر بوده چون به درب بهشت می رسند آنها را برمی گردانند بعضی می گویند: چرا آنها را مانع شدید از رفتن بهشت مگر آنها نمازگذاران و روزه داران نبودند؟
ملائکه گویند: چرا نماز و روزه آنها بیشتر از دیگران است ولی ایشان غافل بودند از خدا و از موعظه ها و به شنیدن موعظه تن نمی دادند و حاضر نمی شدند.
ایستادن نفسی پیش مسیحا نفسی
به ز صد سال نماز است بپایان بردن
یک گرسنه بنوازی به طعامی روزی
به ز صوم رمضان است به شعبان بردن
یک جو از دوش مدین دینی اگر برداری
به ز صد خرمن طاعات به یزدان بردن
به ز آزادی صد بنده فرمان بردار
حاجت مؤمن محتاج به احسان بردن
نفس خود را شکنی تا که اسیر تو شود
به ز اشکستن کفار و اسیران بردنمهمترین عناصر فرهنگی مؤثر در عقب ماندگی علمی
دکتر فرامرز رفیع پور، مهمترین عناصر فرهنگی مؤثر در عقب ماندگی علمی را در عوامل زیر می داند:«رفتار هنجاری، رفتار احساسی، تضادجویی (به معنای توجه بیش از اندازه به تضادهای میان خود و دیگران)، خودنمایی و فردگرایی.» یک کارشناس فرهنگی نیز معتقد است مطالعات صد ساله اخیر نشان می دهد چند عامل عمده در عقب ماندگی ایرانیان نقش داشته است:
?) مداخله کشورهای خارجی، استعمار و انواع و اقسام سلطه طلبی ها
?) برخی رژیمهای سیاسی حاکم بر ایران
?) نگرش و ذهنیتهای فرهنگی.
? برخی از موانع توسعه فرهنگی
ادامه مطلب...
نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » محمدحسین ( پنج شنبه 88/10/17 :: ساعت 4:0 صبح )
موانع خلاقیت:
موانع خلاقیت را بهطور کلی در چند مورد میتوان به صورت زیر خلاصه کرد
? ترس از شکست و انتقاد
? عدم اعتماد به نفس
? تمایل به همرنگی و همگونی
? عدم تمرکز ذهن
? انسدادهای ادراکی یا جمود ذهنی
انسدادهای ادراکی، موانع ذهنی خلاقیت هستند که گاهی این انسدادها نتیجه پایبندی به یک روش خاص است که از آن به ثبات تعبیر میشود به این معنا که فرد، اسیر روش نگریستن واحد به یک مشکل یا استفاده از یک نگرش در تعریف، تشریح یا حل آن میشود. البته در بسیاری از موارد،داشتن ثبات یا سازگاری، یک خصلت بسیار باارزش برای اکثر ما به شمار میرود. ثبات اغلب با بلوغ، صداقت و هوشمندی مرتبط است. برعکس، بیثباتی را مترادف با غیرقابل اعتماد بودن و غیرعادی بودن تلقی میکنیم. بیخیالی و عدم کنجکاوی و بیحالی موجب جمود ذهنی میشود.
? اختلاف و افتراق مخرب نوآوری است.
? بیانگیزگی، بیتفاوتی،دلمردگی و افسردگی با نوآوری سازگار نیست. کسی که در مشکلات اولیه زندگی و شغلی و خانوادگی خود درمانده است و توانی برای حل آنها نمییابد و برای خود حامی و پشتیبانی احساس نمیکند، نمیتواند فردی نوآور باشد.
? بروکراسی و روزمرگی: محیطهای اداری گرفتار بروکراسی و روزمرگی همه منتظر پایان ساعات کار اداری هستند.
? استبداد:جوامع یا سازمانها و نهادهایی که فضایی برای انتقاد کردن وانتقاد شنیدن در آنها نیست و یا امکانی برای ارائه پیشنهاد و تذکر در آنها فراهم نشده است نمیتوانند جایگاهی برای نوآوری وشکوفایی داشته باشند.
مدیرانی که قدرت ریسک ندارند و یا میدانی برای عرض اندام و پیشبرد طرحهای خود نمیبینند نمیتوانند نوآور و گسترشدهنده نوآوری باشند.
کارشناسان و نیروهای مبتکری که خود را تحت مدیریت افرادی ناتوان و ضعیف که اصول اولیه مدیریت و توسعه و روابط انسانی را نمیدانند،باور ندارند و گرفتار میبینند و عملا خود را در معرض نوآوری و ابتکار و خلاقیت نمیبینند.
روش های نوین تدریس
روش کنفـــــرانس ( گــــرد هم آیی )
«این روش با روش سخنرانی تفاوت دارد زیرا در روش سخنرانی، معلم مسئول دادن اطلاعات به دانش آموزان است. در حالیکه در این روش اطلاعات توسط دانش آموزان جمع آوری و ارائه می گردد. این روش می تواند مشخص کند که دانش آموزان تا چه اندازه می دانند. این روش یک موقعیت فعال برای یادگیری به وجود می آورد. نقش معلم در کنفرانس صرفاً هدایت و اداره کردن جلسه و جلوگیری از مباحثاتی است که منجر به انحراف از موضوع کنفرانس و روال منطقی آن شود. این روش برای کلیه دروس وسنین مختلف کاربرددارد.
روش شاگــــرد ـ استــــادی
قدمت این روش به زمانی که انسان مسئولیت آ موزش دهی انسانهای دیگر را چه از طریق غیررسمی و چه از طریق رسمی به عهده گرفت ،می رسد .و قدمت آن به صدر اسلام برمی گردد مسجد نخستین موسسه ای بود که چنین سیستمی را برای تعلیم و تربیت مسلمانها به کار برده است. از روشهای تعلیمی که در روش شاگرد ـ استادی حائز اهمیت است , روش حلقه یا مجلس است, که پیامبر عظیم الشان اسلام از این روش به مردم آن زمان آموزش می داد. همه افراد در کودکی دوست دارند نقشی غیر از نقش واقعی خود بازی کنند , روش شاگرد ـ استادی به این نقش خیالی, جامه عمل می پوشاند. در این روش به دانش آموزان اجازه داده می شود که نقش معلم را ایفا کنند. هدف اساسی این روش آن است که شاگرد , معلم گردد و از این طریق تجارب تازه و ارزشمندی به دست آورد .در این روش ,در صورت فقدان معلمان متخصص, تعداد زیادی از دانش آموزان مهارت خاص را آموخته اند و می توان از آنها استفاده کرد.
روش چند حســـی ( مختلط )
استفاده از این روش مستلزم به کار گرفتن همه حواس است و جریان یادگیری از طریق تمام حواس صورت می گیرد . از طریق کار بست این روش می توان , مطالب و مهارتها را درک کرد , ارتباط موثرتری برقرار کرد , مهارتها و مطالب را از یک موقعیت به موقعیت دیگر تعمیم داد. در یادگیری روش چند حسی به طور کلی از همه حواس استفاده می شود, به بیان دیگر ,یادگیری بصری که 75 % از مجموع یاد گیری ما از طریق دیدن است , یادگیری سمعی که 13 % از مجموع یادگیری ما از طریق شنیدن است , لمس کردن , که 6% از مجموع یادگیری ما از طریق لمس کردن است , چشیدن که 3% از مجموع یادگیری ما از طریق چشیدن است و بوییدن که 3% از مجموع یادگیری از طریق بوییدن است.
روش حل مسئلــــه
این روش یکی از روشهای فعال تدریس است. اگر نظام آموزشی بخواهد توانایی حل مسئله را به دانش آموزان یاددهد, (البته مسئله به معنی مشکل و معضل نیست, به بیان دیگر مسئله موضوعی نیست که برای ما مشکل ایجاد کند, بلکه رسیدن به هدف در هر اقدامی, به نوعی حل مسئله است, (خورشیدی , غندالی , موفق, 1378) در این روش آموزش در بستر پژوهش انجام می شود و منجر به یادگیری اصیل و عمیق و پایدار در دانش آموزان می شود. در این روش ابتدا معلم باید مسئله را مشخص, سپس به جمع آوری اطلاعات توسط دانش آموزان پرداخته شود, و بعد از جمع آوری اطلاعات بر اساس اطلاعات جمع آوری شده دانش آموزان فرضیه سازی و در نهایت فرضیه ها را ازمون و نتیجه گیری شود. اگر روش حل مسئله درست انجام شود می تواند منجر به بارش یا طوفان فکری گردد. یعنی اگر معلم روش تدریس حل مسئله را به درستی انجام دهد, دانش آموزان می کوشند تا برای حل مسئله با استفاده از تمام افکار و اندیشه هایی که دارند, در کلاس راه حلی بیابندو آن را ارائه دهند. به بیان دیگر اگر معلم در روش تدریس حل مسئله به درستی عمل کند, منجر به روش تدریس بارش مغزی نیز می شود. به طور کلی اگر نظام آموزش و پروش بخواهد در جهت تقویت زمینه های بالقوه خلاقیت نقش مهمی ایفا کند همانا بست روشهای تدریس حل مسئله و بارش فکری در کلاس درس توسط معلمان است.
روش پـــــروژه ای
روش تدریس پروژه ای به دانش آموزان امکان می دهد تا قدرت مدیریت, برنامه ریزی و خود کنترلی را در خودشان ارتقاء بخشند. در این روش دانش آموزان می توانند با توجه به علاقه ی خود موضوعی انتخاب و به طور فعالانه در به نتیجه رساندن آن موضوع شرکت نمایند. براین اساس در این روش دانش آموزان یاد می گیرند که چگونه به طور منظم و مرحله ای کاری را درس انجام دهند و این روش باعث تقویت اعتماد به نفس در دانش آموزان می شود زیرا بین آنها و معلم رابطه صحیح آموزشی بر قرار است و در نهایت این روش باعث تقویت همکاری, احساس مسئولیت, انضباط کاری صبر و تحمل در انجام امور و تحمل عقاید دیگران و مهارتهای اساسی پژوهش در دانش آموزان می شود.
شیــــــوه سخنــــــرانی
معلم به طور شفاهی اطلاعات و مفاهیم را , در عرض مدتی که ممکن است از چند دقیقه تا یک ساعت یا بیشتر طول بکشد, در کلاس ارائه می دهد. در سخنرانی می توان معلم را با عنوان پیام دهنده و دانش آموز را به عنوان پیام گیرنده تصور کرد. از این نظر سخنرانی شیوه ای است یک سویه, برای انتقال اطلاعات, که معمولاً فراگیر در آن نقش غیر فعالی دارد. محتوای سخنرانی را معلم قبل از ورود به کلاس تعیین می کند.
شیوه بازگویـــی
بازگویی شیوه ای است که معلم بکار می برد تا فرگیر را در بیاد سپردن اشعار, قواعد, فرمولها, تعاریف و اصطلاحات تشویق کند. در بازگویی معمولاً معلم از دانش آموز انتظار دارد که موضوع بیاد سپرد را کلمه به کلمه بیان کند. شیوه بازگویی مطالب, با آنکه اغلب در کلاسها مورد استفاده قرار می گیرد, ولی متاسفانه ضرورتاً دلالت بر تحقق یادگیری نمی کند. کاربرد این شیوه تنها نشان می دهد که دانش آموز مطالب مورد نظر را بیاد سپرده است. گاهی هدف معلم اساساً این است که دانش آموز موضوعی را بخاطر بسپارد تا برای درک مفهوم خاصی از آن را بکار برد, در این روش صورت بکار گرفتن این شیوه ممکن است مفید باشد.
شیـــــوه پــــرسش و پاســـــخ
شیوه پرسش و پاسخ شیوه ای است که معلم به وسیله آن فراگیر را به تفکر در باره مفهومی جدید یا بیان مطالبی فرا گرفته شده نشویق می کند. معلم, وقتی که می خواهد مفهوم دقیقی را در کلاس مطرح نماید یا توجه فراگیران را به موضوعی جلب کند شیوه پرسش و پاسخ را به کار می برد و نیز بدین وسیله فراگیر را تشویق می کند تا اطلاع خود را درباره موضوعی بیان کند ممکن است برای مرور کردن مطالبی که قبلاً تدریس شده اند مفید باشد, یا وسیله خوبی برای ارزشیابی میزان درک فراگیر از مفهوم مورد نظر باشد.
شیوه تمــــرینی
معلم معمولاً بوسیله تمرین, فراگیر را به تکرار مطلب یا کاربرد آن تشویق می کند تا فراگیر در موضوع مورد نظر تبحر لازم را کسب کند. مثلاً معلم انگلیسی از فراگیر می خواهد که با تکرار شفاهی اصطلاحات, تلفظ صحیح آنها را فراگیرد, یا بعد از یافتن طرز ساختن جملات شرطی, پنج جمله شرطی بسازد. ممکن است معلم ریاضی , پس از درس دادن مفهوم مشتق و طرز مشتق گیری از توابع, از دانش آموزان بخواهد که ده مسئله در رابطه با این موضوع حل کنند. در تمام موارد بالا معلم, با استفاده از شیوه تمرینی, دانش آموزان را به تکرار یا کاربرد مفاهیم مورد نظر تشویق می کند.
شیـــــوه بحثــــی
در شیوه بحثی, دانش آموزان فعالانه در یادگیری شرکت می کنند و مفهوم مورد نظر را از یکدیگر می آموزند. در این شیوه معلم را می توان به عنوان محرک, شروع کننده بحث و راهنما تصور کرد. معلم طوری سوال یا مسئله را مطرح می کند که دانش آموزان را به پاسخگویی یا حل مسئله تشویق کند. این شیوه در دو مورد زیر, کاربرد خاصی دارد:
?- موقعی که معلم می خواهد مفهوم جدیدی را به فراگیران بیاموزد ( مانند موقعیت بالا )و انتظار دارد که همه آنها مفهوم را به شکلی واحد در یابند در این صورت معلم سعی می کند که بحث را به جهتی بکشاند که شکل صحیح مفهوم از آن نتیجه گیری شود.
?- هدف معلم این است که ذهن دانش آموز را به تکاپو وجستجو وادارد. در این صورت معلم مسئله ای را عنوان می کند که تا دانش آموزان راه حل آن را پیشنهاد کنند. در این موقعیت معلم سعی می کند که موضوع بحث را به دلخواه خود کنترل نکند, تا راه حلی را که خود در نظر دارد به کلاس تحمیل نکرده باشد.
شیــــوه نمایشــــی
در این شیوه معلم معمولاً, برای فهماندن مطلبی خاص به فرا گیران, از وسایل و اشیاء گوناگون استفاده می کند. در صورتی که معلم نتواند برای فهماندن مطلب درسی آزمایش انجام دهد, شیوه نمایشی می تواند شیوه خوبی برای روشن تر کردن مفهوم برای فراگیران باشد.
شیــــوه آزمایشـــی ( روش اجرا کردن یا یادگیری بوسیله عمل )
آزمایش فعالیتی است که در جریان آن فراگیران با به کار بردن وسایل و مواد بخصوصی در باره مفهومی خاص عملاً تجربه کسب می کنند. آزمایش معمولاً در آزمایشگاه انجام میگیرد, اما نداشتن آزمایشگاه مجهز یا وسایل مناسب در مدرسه نباید دلیلی برای انجام ندادن آزمایش در کلاس وسایل بسیار ساده ای لازم است که معلم و حتی دانش آموز می تواند به آسانی آنها را تهیه کند. آزمایش, گاهی به منظور آشنا کردن دانش آموزان با جنبه های عملی یک مفهوم, مورد استفاده قرار می گیرد. برای اینکار معلم دستور عمل انجام آزمایش را در اختیار فراگیران می گذارد و انتظار دارد که دانش آموزان با استفاده از دستور کار سرانجام به نتیجه یکسانی برسند. در موارد دیگر آزمایش به منظور فراهم آوردن محیطی مناسب برای حل مسئله تلقی می شود. در اینصورت معلم جهت کلی فعالیت را مشخص می کند و فراگیران را بر آن می دارد تا در اجرای آزمایش به طور مستقل تصمیم گیری و نتیجه گیری کنند. آزمایش برای تدریس مفاهیم علوم تجربی به ویژه فیزیک, بسیار لازم است و بدون آن دانش آموز نمی تواند مفاهیم مورد نظر را به درستی فراگیرد.
شیــــوه گـــــردش علمـــــی
گردش علمی به دانش آموزان امکان می دهد که از طریق مشاهده طبیعت, وقایع, فعالیت ها, اشیاء و مردم تجزیه علمی بدست آورد. در گردش علمی دانش آموزان با مشاهده واقعیتها می توانند مفاهیمی را که در در کلاس مورد بحث قرار می گیرد, بهتر در ذهن خود بپرورانند و معلم می تواند با استفاده از این شیوه کنجکاوی فراگیران را درباره موضوعی خاص بر انگیزد. در بعضی موارد, می توان از گردش علمی برای جمع آوری اطلاعات لازم برای انجام گرفتن آزمایش, یا یک پروژه, بهره گرفت. مثلاً اگر هدف درس( شناختن کانیهای دارای ارزش اقتصادی ) باشد می توان دانش آموزان را به چند معدن برد تا کانیهای مختلف را جمع آوری کنند و آنها را در کلاس, بعد از آزمایشهای لازم, بشناسند.
استفاده از منابـــــع دیداری و شنیــــداری
استفاده از منابع دیداری و شنیداری در تدریس را در حقیقت نمی توان شیوه مستقل و مجزا دانست. معلم در هر گونه تدریسی میث تواند از وسایل دیداری و شنیداری کمک بگیرد. گاهی می توان در تدریس از وسایلی نظیر رادیو , تلویزیون و ضبط و پخش صوت, نمودار و نقشه استفاده کرد. مثلاً معلم در هنگام سخنرانی ممکن است از عکس استفاده کند, یا برای نمایش دادن یک رابطه علمی از نمودار کمک بگیرد. در مواردی که معلم می خواهد یک موضوع اجتماعی را تدریس کند, ممکن است بحث رادیویی مناسبی را که روی نوار ضبط شده است برای فراگیران پخش کند.به طورکلی کاربرد صحیح منابع دیداری و شنیداری برای بر انگیختن کنجکاوی دانش آموزان و تشویق آنها به فراگیران بسیار موثر است.
